Չորրորդ կուրսում սովորում էինք գինեկոլոգիա, իսկ գործնական դասերը անց էինք կացնում ծնարանում: Անչափ հետաքրքիր և անսովոր էր ականատես լինել նորածինների լույս աշխարհ գալուն: Անբացատրելի բերկրանք էինք զգում, երբ լսում էինք մանուկների առաջին ճիչը, տեսնում մայրացած կանանց երջանիկ ժպիտը: Հերթապահելուս առաջին օրը հանդիպեցի մի կնոջ, ում արդեն դուրս էին գրում: Մեր ուշադրությանն արժանացավ, քանի որ անդադար արտասվում էր և դողդղալով մաքրում դեմքը: Մեզ թվաց, թե կորցրել է փոքրիկին և մոտեցանք, որպեսզի հանգստացնենք: Պարզեցինք, որ այդ երիտասարդ կինը հրաշքով է ողջ մնացել: Նա իր աղջկան ունեցել էր կեսարյան հատումով, քանի որ բարդություններ էին եղել և սեփական ուժերով անհնար էր եղել լուս աշխարհ բերել փոքրիկին: Հղիությունը ընթացել էր դժվար: Մի երեկո էլ ինքնազգացողությունը վատացել էր տանը, և նրան շտապ հասցրել էին հիվանդանոց: Նշանակվել էր կեսարյան հատում: Վիճակը այնքան վատ էր եղել, որ բժիշկները դժվարությամբ են կարողացել փրկել մանկան կյանքը: Ամենասարսափելին այն է եղել, որ կնոջ մոտ ներքին արյունահոսություն է սկսվել: Բժիշկները ամեն բան փորձել են անել, որպեսզի կնոջն էլ փրկեն և Աստծո անծայր զորությամբ կինն ապրել է: Կինը մեզ պատմեց նաև, որ անգիտակից ժամանակ տեսել է, թե ինչպես են սևազգեստ, երկարածամ դևեր ներս մտել վիրահատարան և ամուր բռնելով ձեռքերից դուրս հանել: Հետո սկսել են գլորել աստիճաններով ցած`տանելով այնտեղ, որտեղ տառապում են մարդկային հոգիները: Այնտեղ նա ականատաես է եղել բազմաթիվ մեղսավոր հոգիների կտտանքներին: Աղաչել է, որ բաց թողնեն իրեն, որ խղճան և այդ ժամանակ նրան ծաղրել են` հիշեցնելով ժամանակին արհեստականորեն ընդհատած հղիության, աբորտի մասին: Նա այդ լսելով սկսել է կանչել Տիրոջը, որպեսզի գա, փրկի և չթողնի մնալ այդ պատժարանում: Այդ պահին հայտնվել է մեկը, ով ձեռքերը պարզելով առաջ`հետ է հրել այդ դևերին, իսկ հետո լույս է տեսել, լսել բժիշկների ձայնը:
26.5.17
25.5.17
ՊԱՀԱՊԱՆ ՀՐԵՇՏԱԿՆԵՐ (ԷԼՅԱՅԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, մաս 5)
Մի երեխա բերեցին հիվանդանոց: Թթենուց վայր էր ընկել և սահմանափակվել ոտքի սրունքի կոտրվածքով և քերծվածքներով: Երբ վիճակը փոքր-ինչ կայունացավ, գնացինք տեսության: Բավական բարձր տեղից էր վայր ընկել, և բոլորը զարմացել էին, որ երեխան խուսափել էր լուրջ կոտրվածքներից: Երբ հարցրեցինք, թե ինչպես է փոքրիկ հերոսը, նա ժպտաց և վստահորեն ասաց, որ լավ է և որ իրեն «բոյով տղերքը» բռնեցին ու չթողեցին ընկնել գլխի վրա: Բայց, բացի իրեն հասակակից ընկերոջից, որ յոթ տարեկան էր, ոչ ոք չի եղել այնտեղ՞ իսկ հարազատներն աղմուկ լսելով օգնության են հասել ընկնելուց հետո: Անգամ ըներոջն են հարցրել, թե ովքեր են եղել այդ տղաները, որպեսզի գտնեն և շնորհակալություն հայտնեն, բայց երեխան ասել է, որ ոչ մեկի չի տեսել: Սա հրաշք է: Մարդիկ տարբեր կերպ կարող են մեկնաբանել տեղի ունեցածը, քանի որ հաճախ գտնում են, որ երեխաները մեծ երևակայություն ունեն և կարող են հորինել շատ բան: Գուցե որոշ դեպքերում այդպես է, բայց վստահ եմ, որ մանուկների շուրթերով հնչած խոսքերը ամենաանկեղծն են լինում: Նրանք ամենահիանալի մարդուկներն են, ովքեր դեռ կեղտոտված չեն մեծերի աշխարհի խավարի փոշուց: Շատերս այդ օրը վստահ ասացինք, որ դա հրաշք է, և որ այդ «բոյով տղերքը» եղել են նրա պահապան ու լուսավոր հրեշտակները, ում Տերն ուղարկեց վտանգի պահին, որ ևս մեկ անգամ լինի վկայություն` երկնային արքայության ու հրաշքի գոյության:
«Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, եթե չդառնաք ու չլինեք մանուկների պես, երկնքի արքայությունը չեք մտնի:
Զգո՛յշ եղէք, որ այս փոքրիկներից մէկին չարհամարհէք. ասում եմ ձեզ, որ երկնքում նրանց հրեշտակները մշտապէս տեսնում են երեսն իմ Հօր, որ երկնքում է»
24.5.17
ՏԻՐԱՄՈՐ ԲԱՐԵԽՈՍՈՒԹՅԱՆ ՈՒԺԸ (ԷԼՅԱՅԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, մաս 4)
Ես չեմ մոռանա մի երիտասարդ տղայի, ով ավտովթարի հետևանքով ստացել էր բազմաթիվ վնասվածքներ, այդ թվում`գանգոսկրի ներհրված կոտրվածք և ընկել էր կոմայի մեջ: Ես չեմ մոռանա նրա հյուծված դեմքը, անշարժացած մարմինը, որը ապակուց այն կողմ անգամ` փոխանցում էր սառնության շունչը: Լավ եմ հիշում հարազատներին, մորը, ով տղայի գլխի մոտ դրել էր Քրիստոսի և Սուրբ Տիրամոր սրբապատկերը, որ նրան նվիրել էր Տեր Հայրը. մայրն էր խնդրել գալ և աղոթել որդու բժշկության համար։ Մոր աչքերն այնքան պարզ էին արտահատյում հավատի հուրը, որ մեզ նույնպես այն փոխանցվում էր: Նա միակն էր, որ հավատում էր, որ Աստվածածնի բարեխոսությունը կօգնի որդուն և համոզված էր, որ քահանայի աղոթքն անպատասխան չի մնա: Հետագայում իմացա, որ մոր սիրաբոց աղոթքները կյանքի են կոչել որդուն: Տղան, մոտ երկու շաբաթ անց, բացել էր աչքերը: Մոր անխախտ հավատը հրաշք էր արարել: Երկարատև բուժման և վիրահատությունների շնորհիվ սկսել էր վիճակը կայունանալ, վերականգնվել էր խոսքը, շարժումը: Դժվարությամբ պատմել էր, որ տեսիլք է ունեցել և նրան հրեշտակ է հայտնվել, ով ոսկեփայլ նախշերով թիկնոց է կրել, որից լույս է առկայծել: Նա մոտեցել է, շոյել իր գլխի այն հատվածը, որը վնասված է եղել և ժպտալով ասել, որ դեռ ապրելու է: Դրանից հետո երիտասարդը բացել է աչքերը:
Աստվածապաշտ անձը երկմտելու ու լավատեսությունը կորցնելու իրավունք չունի: Բժշկական անձնակազմը ցնցված է եղել այդ դեպքից: Այն վկայել է ամենակալ Տիրոջ գթասրտության, անծայր սիրո մասին: Աստվածածնի բարեխոսության ուժը ծնեց մի նոր հրաշք:
Աստվածապաշտ անձը երկմտելու ու լավատեսությունը կորցնելու իրավունք չունի: Բժշկական անձնակազմը ցնցված է եղել այդ դեպքից: Այն վկայել է ամենակալ Տիրոջ գթասրտության, անծայր սիրո մասին: Աստվածածնի բարեխոսության ուժը ծնեց մի նոր հրաշք:
Դու լուսեղէն տաճար ես, ոսկիապատ խորան ես,
Դու մարգարիտ, անգին ես, Աստուածածի´ն, մեղա՛յ քեզ:
23.5.17
ԲԺԻՇԿ, ՈՎ ՍԻՐԵԼ ԳԻՏԻ (ԷԼՅԱՅԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, մաս 3)
Մեր շրջապատում կան բժիշկներ, ովքեր, իրապես քրիստոնյա լինելով, խաղաղության սերմեր են ցանում իրենց հիվանդների հոգևոր դաշտի մեջ: Նրանք օգնում են պայքարել այն ժամանակ, երբ հաղթելը անչափ բարդ է լինում: Նրանք հավատ են ներշնչում, որ վաղվա օրը գալու է: Ես հնարավորություն ունեցա ծանոթանալ մի այդպիսի բժշկի հետ, որից անսահման ջերմություն էր հորդում: Նա շատ բարի, բանիմաց, անշահախնդիր, ալեհեր տղամարդ էր, ում սիրում էին բոլորը: Արտաքուստ վանող դիմագծեր ուներ, բայց նրա օրինակը հերթական անգամ ապացույց եղավ, որ հոգեկան գեղեցկությունն իր փայլը փոխանցում է մարմնին: Մեր փորձնական դասերը տևեցին հինգ ամիս, որի ընթացում շատ բան սովորեցինք բժշկից:
Մի կին էր բուժվում նրա մոտ. կրծքագեղձի քաղցկեղ էին հայտնաբերել` տալով մի քանի ամսվա կյանք: Քաղցկեղը ամենադաժան, ամենատարածված, մարդկային կյանքեր չխնայող հիվանդությունն է, որը սեռ և տարիք չի ճանաչում, բայց դա չի նշանակում, որ այս ախտորոշումը միայն մահացու ելք է ունենում: Բազմաթիվ դեպքեր կան, երբ մարդիկ բուժվում են, շարունակում ապրել` քայլելով դեպի լույս տանող արահետով: Այս կինը, կռահելով ապտորոշման ծանրություբը, շատուշատ քաղցկեղակիրների պես ուժասպառ ու հուսահատ էր եղել: Բայց նրան կյանքը տվել էր հնարավորություն ունենալ ամուր, սիրող ընտանիք և բժիշկ, ով աստվածատուր շնորհով էր օժտված, ով հավատով էր սկսում իր շփումը հիվանդի հետ: Նա մեծ պարգև էր իր հիվանդների համար: Չէր սիրում իրեն ուղղված գովեստի խոսքեր լսել և միշտ խնդրում էր շնորհակալ լինել Աստծուն: Խռպոտ ձայնը դողալ էր սկսում, երբ դուրս էր գալիս բարդ վիրահատություններից հետո և մեզ շշուկով ասում, որ վիճակը ծայրահեղ ծանր է: Հաճախ նշում էր, որ հիվանդը Բարձրյալի և բժշկի կարիքն ունի: Ամեն այցի վերջում ժպտում էր ու ասում հիվանդներին, որ ամեն բան լավ է լինելու, որ Աստված կօգնի:
Մի կին էր բուժվում նրա մոտ. կրծքագեղձի քաղցկեղ էին հայտնաբերել` տալով մի քանի ամսվա կյանք: Քաղցկեղը ամենադաժան, ամենատարածված, մարդկային կյանքեր չխնայող հիվանդությունն է, որը սեռ և տարիք չի ճանաչում, բայց դա չի նշանակում, որ այս ախտորոշումը միայն մահացու ելք է ունենում: Բազմաթիվ դեպքեր կան, երբ մարդիկ բուժվում են, շարունակում ապրել` քայլելով դեպի լույս տանող արահետով: Այս կինը, կռահելով ապտորոշման ծանրություբը, շատուշատ քաղցկեղակիրների պես ուժասպառ ու հուսահատ էր եղել: Բայց նրան կյանքը տվել էր հնարավորություն ունենալ ամուր, սիրող ընտանիք և բժիշկ, ով աստվածատուր շնորհով էր օժտված, ով հավատով էր սկսում իր շփումը հիվանդի հետ: Նա մեծ պարգև էր իր հիվանդների համար: Չէր սիրում իրեն ուղղված գովեստի խոսքեր լսել և միշտ խնդրում էր շնորհակալ լինել Աստծուն: Խռպոտ ձայնը դողալ էր սկսում, երբ դուրս էր գալիս բարդ վիրահատություններից հետո և մեզ շշուկով ասում, որ վիճակը ծայրահեղ ծանր է: Հաճախ նշում էր, որ հիվանդը Բարձրյալի և բժշկի կարիքն ունի: Ամեն այցի վերջում ժպտում էր ու ասում հիվանդներին, որ ամեն բան լավ է լինելու, որ Աստված կօգնի:
ԵՐԲ ԶՂՋՈՒՄ ԵՍ ԵՒ ՀԱՎԱՏՈՒՄ (ԷԼՅԱՅԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, մաս 2)
Ուսանողական տարիներին ականատես եմ եղել դեպքերի, որոնք խորհելու առիթ կարող են տալ յուրաքանչյուր մարդու, ով դեռ որոնում է ճշմարիտ լույսը, ով փորձում է պայքարել ապրելու համար, ում հարազատը անառողջ է, ով աշխատում է բժշկել:
Ինֆեկցիոն հիվանդությունների մասին գործնական դասընթացները անց էինք կացնում հիվանդանոցում: Հերթական շրջայցի ժամանակ մի հիվանդասենյակ մտանք, որտեղ պառկած էր ծանր վիճակում գտնվող մի հիվանդ՝ միջին տարիքի մի տղամարդ: Մենակ չէր. կինը և տղան կողքին էին: Նա մի թմրամոլ էր, ով իր կյանքի ընթացքում բազմաթիվ հանցանքներ էր կատարել, որպեսզի ձեռք բերեր անհրաժեշտ չափաբաժինը: Ախտորոշումը հեպատիտ Ց-ն էր`լյարդաբորբ, որը վարակիչ հիվանդություն է: Այն հիմնականում փոխանցվում է արյան միջոցով`թմրանյութերի ներերակային ներարկման, վատ ախտահանած բժշկական գործիքների օգտագործման և արյան փոխներարկման ճանապարհով:
Բժիշկները հուսադրող ոչինչ չէին ասել հարազատներին, բայց չէ՞ որ հույսը վերջում է մեռնում: Կան մարդկային տեսակներ, որոնք անտեսում են դիմացինի հոգեկան ծանր ապրումները և սպանում լավատես մնալու ջանքերը: Մարդիկ այնքան տարբեր են լինում իրենց ներաշխարհով, բայց բոլորին ապրեցնում է հույսը, սերը և հավատը: Այս հզոր սյուներն են պահում մեզ և թույլ չեն տալիս հանձնվել: Դրանց անկումը բերում է բազմաթիվ հոգեբանական խնդիրների, առիթ հադիսանում տարբեր հիվանդությունների առաջացման: Կնոջ հետ զրույցից հասկացա, որ նրան շատ էր ընկճել բժիշկների հստակ պատասխանն այն մասին, որ ամուսնուն երկար կյանք տրված չէ: Զարմանալու դարաշրջան չէ, բայց դեռ զարմանում ես այն մարդկանց վրա, ովքեր վերքի վրա աղ լցնելու վարպետներ են: Նրանք գործ ունեն մարդկային կյանքերի հետ, իսկ կյանքը կարող է երկարել, եթե հավատում ես ու հավատացնում, որ հնարավոր է փրկության դուռ բացվի:
Ինֆեկցիոն հիվանդությունների մասին գործնական դասընթացները անց էինք կացնում հիվանդանոցում: Հերթական շրջայցի ժամանակ մի հիվանդասենյակ մտանք, որտեղ պառկած էր ծանր վիճակում գտնվող մի հիվանդ՝ միջին տարիքի մի տղամարդ: Մենակ չէր. կինը և տղան կողքին էին: Նա մի թմրամոլ էր, ով իր կյանքի ընթացքում բազմաթիվ հանցանքներ էր կատարել, որպեսզի ձեռք բերեր անհրաժեշտ չափաբաժինը: Ախտորոշումը հեպատիտ Ց-ն էր`լյարդաբորբ, որը վարակիչ հիվանդություն է: Այն հիմնականում փոխանցվում է արյան միջոցով`թմրանյութերի ներերակային ներարկման, վատ ախտահանած բժշկական գործիքների օգտագործման և արյան փոխներարկման ճանապարհով:
Բժիշկները հուսադրող ոչինչ չէին ասել հարազատներին, բայց չէ՞ որ հույսը վերջում է մեռնում: Կան մարդկային տեսակներ, որոնք անտեսում են դիմացինի հոգեկան ծանր ապրումները և սպանում լավատես մնալու ջանքերը: Մարդիկ այնքան տարբեր են լինում իրենց ներաշխարհով, բայց բոլորին ապրեցնում է հույսը, սերը և հավատը: Այս հզոր սյուներն են պահում մեզ և թույլ չեն տալիս հանձնվել: Դրանց անկումը բերում է բազմաթիվ հոգեբանական խնդիրների, առիթ հադիսանում տարբեր հիվանդությունների առաջացման: Կնոջ հետ զրույցից հասկացա, որ նրան շատ էր ընկճել բժիշկների հստակ պատասխանն այն մասին, որ ամուսնուն երկար կյանք տրված չէ: Զարմանալու դարաշրջան չէ, բայց դեռ զարմանում ես այն մարդկանց վրա, ովքեր վերքի վրա աղ լցնելու վարպետներ են: Նրանք գործ ունեն մարդկային կյանքերի հետ, իսկ կյանքը կարող է երկարել, եթե հավատում ես ու հավատացնում, որ հնարավոր է փրկության դուռ բացվի:
21.5.17
ՀՐԱՇՔՆԵՐԸ ԲԺՇԿՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ (ԷԼՅԱՅԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, մաս 1)
«Հավատքն Աստծուն ճանաչել է տալիս,
հույսը՝ հասցնում Նրան,
իսկ սերը՝ միավորում Նրա հետ»:
Ս. Հովհան Ոսկեբերան
Բժիշկ դառնալուս ցանկությունն առաջացել է մանկուց: Իմ սիրած խաղերից մեկը եղել է «հիվանդ» տիկնիկներիս դեղատոմս նշանակելը և բուժելը: Մեծ էր լինում ուրախությունս, երբ նրանց բժշկում էի: Հավատս ավելի էր հասունանում և ինձ տանում ավելի վեր, երբ ընթերցում էի մանուկների համար հրատարակված Ավետարանը` լի գունազարդ նկարներով: Երանի էի տալիս նրանց, ովքեր ապրել են Քրիստոսի երկրային կյանքի ժամանակաշրջանում, ականատես եղել նրա հրաշագործություններին, դիպչել նրան, զրուցել նրա հետ: Մանկությանս անմեղ մտորումները ինձ հաճախ էին տանում մի անսահմանություն, որտեղ Տիրոջ մարմնացած Որդին գրկում էր ինձ և ժպտում: Ես դրա մեջ Աստծո առաջնորդությունն եմ տեսնում: Պատահական ոչինչ տեղի չի ունենում: Ես գիտեմ, որ Նա ուղղորդեց ինձ այս ճանապարհով, թույլ տվեց տեսնել մարդկանց մարմնական և հոգեկան ծանր ապրումները, որպեսզի իմ մեջ առաջանա այդ բողոքը, հավատիս թերացումը: Դրանք թույլ տվեցին հոգուս հպվել տիեզերքի գունավառ լույսին: Կյանքի հոսանքն ինձ բերեց Բարձրյալի մոտ, որպեսզի ամուր կառչեմ Նրանից և բաց չթողնեմ:
Փափագս իրականացավ և սկսեցի քայլերս դեպի բժշկություն: Դա այլ իրականություն է, որտեղ աստվածատուր հավերժության հետ բախվում է մարդու հուսահատ, տկարացած «ես»-ը: Հաղթանակի դափնեպսակը բաժին չի ընկնում ամենքին: Միայն լավ մասնագետ լինելով չէ, որ բուժումը հնարավոր է դառնում: Հիվանդի լավատեսությունն ու ապրելու ցանկությունը մեծ դեր ունեն: Եթե հավատում ես Տիրոջը, Քրիստոսի հրաշափառ ծնունդին, նրան, որ խաչվեց մեր մեղքերի ներման համար և հարություն առավ, ապա կհավատաս ապաքինմանը: Սակայն սովորելուս տարիներին դժվարությամբ էի համակերպվում Աստծո կամքի հետ` բախվելով ցավալի իրողությանը: Հուսալքվում էի, չէի ցանկանում շարունակել ուսումս: Չէի կարողանում գտնել հուզող հարցերիս համար պատասխան, երբ հիվանդությունը մարում էր կյանքեր, որոնք շա՜տ երիտասարդ էին և լի երազանքներով: Մտորումներիս մեջ փորձում էի գտնել Տիրոջը` պատասխաններ ստանալու ակնկալիքով: Ինձ ժամանակ էր պետք հասկանալու համար այն, որ Նրա գործերն անքննելի են և միայն Նա գիտի մեր պետքերը: Բայց երբեք սկեպտիկ չեմ եղել և գիտեի, որ հրաշքներ տեղի են ունենում: Դրանք մտան իմ կյանք, երբ ես դեռ ուսանող էի: Աստվածածիլ ամեն մի դեպք վերափոխեց ինձ, վերաիմաստավորեց կյանքս, ավելի մոտեցրեց Քրիստոսի լուսառատ հարության դարբնոցին, որտեղ շիկացած զգացումներս ավելի հղկվեցին, պատվեցին գեղեցիկ զարդանախշերով:
7.4.17
ԲԱՐԵԽՈՍԱԿԱՆ ԱՂՈԹՔ - ՄԵԾ ՊԱՀՔ (օր 40)
Ավետման տոնի մասին ամենայն մանրամասնությամբ կարող եք կարդալ մեր՝ ԱՎԵՏՈՒՄ՝ ՏՈՆ ՄԱՅՐԵՐԻ հոդվածի մեջ։ Իսկ այսօրվա աղոթքը ի պատիվ Սուրբ Աստվածամոր կլինի բարեխոսական, քանի որ Սրբուհին համարվում է Եկեղեցու մեծագույն սուրբն ու առաջին բարեխոսը։ Հետաքրքրական է Զաքարիայի մարգարեությունը Սուրբ Աստվածածնի մասին, ուր որ ընդգծվում է Սրբուհու ողջ մեծությունը.
«Խնդա՛ եւ ուրախացի՛ր, դո՛ւստր Սիոնի, քանի որ ահա ես կգամ եւ կբնակուեմ քո մէջ,– ասում է Տէրը,– եւ այդ օրը շատ ազգեր կապաւինեն Տիրոջը, նրա ժողովուրդը կդառնան ու կբնակուեն քո մէջ: Երբ դա պատահի, դու կիմանաս, թէ Ամենակալ Տէրն ուղարկեց ինձ քեզ մօտ:» (Զաք. 37։10-11)։
6.4.17
ՀՈՒՅՍԸ - ՄԵԾ ՊԱՀՔ (օր 39)
Այսօր, սիրելիներ, պետք է մի փոքր խոսենք հույսի մասին։ Հույսը մեր քրիստոնեական կյանքի լավատեսությունն է, մեր դրական սպասումների և ապրումների արդարացումը։ Իսկ ի՞նչ հույսով ենք մենք ապրում մեր կյանքը... Եվ ի՞նչ հույսով պիտի իրականում ապրի քրիստոնյան։ Հարցի լավագույն պատասխանը տալիս է Եզեկիելի մարգարեությունը.
«Ահա ես բաց եմ անելու ձեր գերեզմանները եւ հանելու եմ ձեզ ձեր գերեզմաններից, ո՛վ իմ ժողովուրդ: Տանելու եմ ձեզ Իսրայէլի երկիրը: Ու պիտի իմանաք, որ ես եմ Տէրը, երբ բաց անեմ ձեր գերեզմաններն ու հանեմ ձեզ ձեր գերեզմաններից, ո՛վ իմ ժողովուրդ: Իմ հոգին տալու եմ ձեզ, եւ դուք կենդանանալու էք: Ձեզ դնելու եմ ձեր երկրում, եւ դուք պիտի իմանաք, որ ես եմ Տէրը: Ասացի ու կատարելու եմ»,– ասում է Տէր Աստուած» (Եզեկ. 37։12-14)։