15.12.20

26. ԱՆԱՊԱՏՆ ՈՒ ՓՈՐՁՈՒԹՅՈՒՆԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

   Նախորդ գլուխը՝
25. ՀԻՍՈՒՍԻ ՄԿՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 4։1-11
1 Դրանից հետո Հիսուսը Հոգու կողմից անապատ տարվեց՝ սատանայից փորձվելու։ 
2 Նա քառասուն օր ու քառասուն գիշեր ծոմ պահելուց հետո քաղցեց։ 
3 Այդ ժամանակ փորձիչը, մոտենալով նրան, ասաց. «Եթե Աստծու որդին ես, ասա՛, որ այս քարերը հաց դառնան»։ 
4 Նա պատասխանեց և ասաց. «Գրված է. “Ոչ միայն հացով է ապրում մարդ, այլև այն ամեն խոսքով, որ ելնում է Աստծու բերանից»։
5 Ապա սատանան նրան առավ տարավ սուրբ քաղաքը, կանգնեցրեց տաճարի ամենաբարձր տեղը 6 և ասաց նրան. «Եթե Աստծու որդին ես, քեզ այստեղից ցա՛ծ նետիր, որովհետև գրված է. “Իր հրեշտակներին պատվիրել է քեզ համար, և նրանք իրենց ձեռքերի վրա պիտի վերցնեն քեզ, որպեսզի ոտքդ երբեք քարին չխփես”»։
7 Հիսուսը նրան դարձյալ ասաց. «Գրված է. “Չփորձե՛ս Տիրոջը՝ քո Աստծուն”»։
8 Սատանան Հիսուսին կրկին առավ տարավ մի շատ բարձր լեռ, նրան ցույց տվեց աշխարհի բոլոր թագավորություններն ու դրանց փառքը 
9 և ասաց նրան. «Այս ամենը քեզ կտամ, եթե առջևս ընկնելով՝ երկրպագես ինձ»։
10 Այդ ժամանակ Հիսուսն ասաց նրան. «Հետև՛ս գնա, սատանա՛, որովհետև գրված է. “Տիրոջը՝ քո Աստծուն, կերկրպագես և միայն Նրան կպաշտես”»։
11 Ապա սատանան նրան թողեց, և ահա հրեշտակներ մոտեցան ու ծառայում էին նրան։

ՄԱՐԿՈՍ 1։12-13
12 Հոգին նրան անմիջապես անապատ տարավ։ 
13 Նա այնտեղ էր քառասուն օր, փորձվեց սատանայից։ Գազանների հետ էր, հրեշտակներն էլ ծառայում էին նրան:

ՂՈՒԿԱՍ 4։1-13
1 Հիսուսը, Սուրբ Հոգով լի, վերադարձավ Հորդանանից և Հոգով առաջնորդվեց անապատ 
2 քառասուն օր և ենթարկվեց սատանայի փորձություններին։ Չկերավ և չխմեց այն օրերին, իսկ քառասուն օրերի լրանալուց հետո քաղց զգաց: 
3 Եվ սատանան նրան ասաց. «Եթե Աստծու Որդի ես, այդ քարին ասա՛, որ հաց դառնա»: 
4 Հիսուսը նրան պատասխանեց և ասաց. «Գրված է. “Միայն հացով չի ապրում մարդ, այլ Աստծու խոսքով”»:
5 Եվ սատանան, նրան տանելով մի բարձր լեռ, մի վայրկյանում նրան ցույց տվեց աշխարհի բոլոր թագավորությունները։ 
6 Եվ սատանան նրան ասաց. «Քեզ կտամ այս բոլոր իշխանությունները և սրանց փառքը, որովհետև ինձ է տրված, և ում կամենամ, կտամ այն։ 
7 Արդ, եթե դու իմ առաջ ընկնելով երկրպագես, բոլորը քոնը կլինի»:
8 Հիսուսը պատասխանեց նրան և ասաց. «Գրված է. “Տիրոջը՝ քո Աստծո՛ւն պիտի երկրպագես և միայն նրա՛ն պիտի պաշտես”»:
9 Տարավ նրան Երուսաղեմ, կանգնեցրեց տաճարի աշտարակի վրա ու ասաց նրան. «Եթե Աստծու Որդի ես, քեզ այստեղից ցա՛ծ նետիր, 
10 որովհետև գրված է. “Իր հրեշտակներին պատվիրել է քեզ համար,
11 և նրանք իրենց ձեռքերի վրա պիտի վերցնեն քեզ, որպեսզի ոտքդ երբեք քարին չխփես”»:
12 Հիսուսը պատասխանեց նրան ու ասաց. «Ասված է. “Չփորձե՛ս Տիրոջը՝ քո Աստծուն”»: 
13 Եվ սատանան, կատարած լինելով բոլոր փորձությունները, նրանից միառժամանակ հեռացավ:

Ավետարանում մկրտության օրը ճշգրիտ կերպով որոշված չէ, բայց Հռոմի 780 և մեր թվարկության 27-րդ տարվա հունվարն ավանդությամբ ընդունված է բոլոր եկեղեցիների կողմից: Լատինները Մկրտությունը տոնում են հունվար 13-ին, մենք էլ թեև հունվար 6-ին Աստվածհայտնության ամբողջ տնօրինությունները միասին ենք տոնում և ջրօրհնեքն էլ կատարում, բայց 8-րդ օրվա, այսինքն հունվար 13-ի շարականներն ու կարգերը բացարձակ կերպով նվիրված են Մկրտությանը: Հիսուս մկրտվելուց հետո նույն վայրում չմնաց, և ինչպես գրում է Մարկոսը, նույն ժամին Հոգու ազդեցությամբ հեռացավ Հորդանանից ու արևմտյան եզերքը անցնելով գնաց Հուդայի անապատի հյուսիսային կողմը՝ մի ապառաժոտ լեռան վրա, ուր մինչև այսօր պահվում է քառասնօրյա պահեցողության քարայրի հիշատակը, որը Հիսուսի անապատական կյանքի բնակարանը եղավ:

25. ՀԻՍՈՒՍԻ ՄԿՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

  Նախորդ գլուխը՝
24. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 3։13-17
13 Այն ժամանակ Հիսուսը Գալիլեայից եկավ Հորդանան, Հովհաննեսի մոտ՝ նրանից մկրտվելու։ 
14 Բայց Հովհաննեսը կանխեց նրան և ասաց. «Ես պետք է քեզնից մկրտվեմ, և դո՞ւ ես ինձ մոտ գալիս»։ 
15 Հիսուսը պատասխանեց նրան՝ ասելով. «Թո՛ւյլ տուր այժմ, որովհետև Աստծու ծրագիրն այս է, որ մենք կատարենք ամբողջ արդարությունը»։ Այն ժամանակ Հովհաննեսը թույլ տվեց նրան մկրտվել։ 
16 Հիսուսը մկրտվելուց հետո իսկույն դուրս ելավ ջրից։ Եվ ահա երկինքը բացվեց նրան, և տեսավ Աստծու Հոգին, որ իջնում էր ինչպես աղավնի և գալիս էր իր վրա։ 
17 Երկնքից մի ձայն լսվեց, որ ասում էր. «Դա՛ է իմ սիրելի Որդին, որը ստացավ իմ բարեհաճությունը»։

ՄԱՐԿՈՍ 1։9-11
9 Այդ օրերին Հիսուսը Գալիլեայի Նազարեթ քաղաքից եկավ և Հովհաննեսի կողմից մկրտվեց Հորդանանում։ 
10 Եվ նույն պահին, երբ ջրից դուրս էր գալիս, տեսավ երկինքը, որ պատռվում էր, և Աստծու Հոգին, որ իբրև աղավնի իջնում էր իր վրա։ 
11 Երկնքից մի ձայն լսվեց, որ ասում էր. «Դու ես իմ սիրելի Որդին, որ ստացար իմ բարեհաճությունը»։

ՂՈՒԿԱՍ 3։21-22
21 Ամբողջ ժողովրդի մկրտվելուց հետո Հիսուսը ևս մկրտվեց ու երբ աղոթքի կանգնեց, երկինքը բացվեց, 22 և Սուրբ Հոգին մարմնավոր տեսքով՝ որպես աղավնի, իջավ նրա վրա, և երկնքից ձայն եկավ, որ ասում էր. «Դու ես իմ սիրելի Որդին, որ ստացար իմ բարեհաճությունը»։


Մոտ վեց ամիս էր, ինչ Հիսուս Հորդանանի եզերքներին Իր կարապետության պաշտոնն էր վարում: Լրանում էր Հռոմեական 779 և մեր թվականության 26-րդ տարվա առաջին կեսը: Լրանում էր նաև Հիսուսի երեսուներորդ տարին, որով և պիտի բացվեր Նրա հրապարակային կյանքի ասպարեզը: Հովհաննեսի ունեցած համբավը առիթ էր՝ պատրաստելու Հիսուսի հայտնությունը, որովհետև, Աստվածային նախախնամությամբ,  տնօրինական բոլոր պարագաները պետք է մարդկային կյանքի պահանջների հետ համաքայլ ընթանային: Իսկ Հիսուսի հայտնությունը պետք է սկսվեր աննշմարելի նախապատրաստություններով: Հիսուս, դուրս գալով Նազարեթից, Գալիլիայից անցնելով Սամարա և ապա հարավային Հրեաստան, հասավ Հորդանանի եզերքը՝ Բեթաբրայի կողմերը, ուր Հովհաննեսի կենտրոնն էր և որտեղ կատարվել էին Հին Օրինաց սքանչելիքները, այսինքն՝ երբ Հեսուն առաջնոդեց հրեաներին և չոր ոտքերով անցան Հորդանանը  (Հեսու 3։6), ինչպես նաև Եղիայի վերարկուի շնորհիվ գետի ջրերի երկու մասի բաժանվելը (4 Թագ. 2։8):

24. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ԿԱՆԽԱՍԱՑՈՒԹՅՈՒՆԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

 Նախորդ գլուխը՝
23. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 3։11-12
11 Ես ձեզ մկրտում եմ ջրով՝ ապաշխարության մկրտությամբ, բայց նա, ով գալիս է ինձնից հետո, ինձնից ավելի հզոր է, և ես արժանի չեմ նրա կոշիկներն անգամ տանելու։ Նա կմկրտի ձեզ Սուրբ Հոգով և հրով։ 
12 Նրա քամհարն իր ձեռքում է. կմաքրի իր կալը, ցորենը կհավաքի իր շտեմարանների մեջ, իսկ հարդը կայրի անշեջ կրակով»։

ՄԱՐԿՈՍ 1։7-8
7 Նա քարոզում էր և ասում. «Ինձնից հետո գալիս է ինձնից ավելի հզոր մեկը, որի առաջ խոնարհվելով՝ նրա կոշիկների կապերն անգամ արձակելու արժանի չեմ։ 
8 Ես ձեզ ջրով մկրտեցի, բայց նա ձեզ Սուրբ Հոգով կմկրտի»։

ՂՈՒԿԱՍ 3։15-18
15 Ժողովուրդն սպասման մեջ էր, և բոլորն իրենց սրտում Հովհաննեսի մասին հարց էին տալիս «Մի՞թե սա է Քրիստոսը»։ 
16 Հովհաննեսը պատասխանեց բոլորին ու ասաց. «Ես ձեզ մկրտում եմ ջրով՝ ապաշխարության համար, բայց նա, ով գալիս է ինձնից հետո, ինձնից ավելի հզոր է, և ես նրա կոշիկները տանելու իսկ արժանի չեմ։ Նա կմկրտի ձեզ Սուրբ Հոգով և հրով։ 
17 Նրա քամհարն իր ձեռքում է. կմաքրի իր կալը, ցորենը կհավաքի իր շտեմարանների մեջ, իսկ հարդը կայրի անշեջ կրակով»։ 
18 Շատ ուրիշ մխիթարիչ խոսքերով բարի լուրն էր ավետում ժողովրդին։


Հովհաննես Մկրտիչը կարճ ժամանակում մեծ համբավ ձեռք բերեց: Իր քարոզներն ունկնդրած և իր ձեռքով մկրտվածներն սփռվեցին ողջ Հրեաստանով մեկ: Նոր և մեծ երևույթը հուզեց ամենքին: Նրանք այլ բացատրություն չէին կարողանում տալ, բացի այն, որ Հովհաննեսն ինքն է խոստացյալ Մեսիան: Ակնկալված Մեսիայի մոտալուտ հայտնության համոզմունքը տիրել էր բոլորին, քանի որ ամենքին հայտնի էր Դանիելի մարգարեությունը և նրա յոթանասուն յոթնյակները (Դան. 9։24): Մյուս կողմից, Հովհաննեսը` որպես անձնավորություն, իր ծննդից սկսյալ, հրաշալի արարքներ էր կատարել: Հետևաբար, հետզհետե ընդհանրանում էր Հովհաննեսի նկատմամբ դրսևորված կասկածը, թե «Մի՞թե սա է Քրիստոսը»:

Հովհաննեսը չկամեցավ ժողովրդին այդ թյուր ենթադրությունների մեջ թողնել: Ուստի, սկսեց բացարձակորեն հայտարարել, թե. «Ես ձեր կարծեցյալ խոստացված Մեսիան չեմ. Նա ուրիշ է. ինձանից հետո է հայտնվելու. Նա ինձանից բարձր է և ավելին կարող է անել: Այնպես որ ես հազիվ արժանի լինեմ Նրա կոշիկները վերցնելու կամ կապերն արձակող ծառան կոչվելու: Իմ կատարած մկրտությունը զուտ ջրի արտաքին մկրտություն է: Իսկ Նրա տալիք մկրտությունը Սուրբ Հոգու ներքին մկրտությունն է, որ կրակի պես սրբում է ամեն մի աղտ: Իմ պաշտոնը ձեզ ապաշխարության հրավիրելն  է, որպեսզի Նրա հայտնվելու ժամանակ պատրաստ լինեք. Նա գալու է հզոր կալատիրոջ նման, եղանը ձեռքին` կալը մաքրելու և խառնուրդ դեզն էրնելու համար: Ցորենը պիտի զատի հարդից, բարիներին առանձնացնի չարերից, ցորենը պետք է լցնի իր շտեմարանը, իսկ հարդը կրակին է տալու` մի կրակ, որ անմար է»:

Հովհաննեսի խոսքերը խիստ էին և ահարկու: Սակայն, նա կարողանում էր նաև դրանք քաղցրացնել, որպեսզի ժողովուրդը չփախչի, այլ ապաշխարության գնա: Հետևաբար, սպառնալիքի խոսքերը համեմում էր մխիթարական ավետիսներով և բացատրում փրկագործության մեծ խորհուրդը:

Հաջորդ գլուխը՝

14.12.20

23. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍԻ ՔԱՐՈԶՉՈԻԹՅՈՒՆՆԵՐԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

Նախորդ գլուխը՝
22. ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՍԿԻԶԲԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 3։7-10
7 Եվ այն ժողովրդին, որ եկել էր իրենից մկրտվելու, ասում էր. «Իժերի՛ ծնունդներ, ո՞վ ձեզ սովորեցրեց փախչել գալիք բարկությունից։ 
8 Այսուհետև ապաշխարության արժանի արդյո՛ւնք տվեք և մի՛ փորձեք ինքներդ ձեզ ասել. “Մենք իբրև հայր ունենք Աբրահամին”։ Ասում եմ ձեզ, որ Աստված կարող է այս քարերից էլ Աբրահամի որդիներ դուրս բերել։ 
9 Որովհետև կացինն ահա ծառերի արմատի մոտ է դրված. ամեն ծառ, որ բարի պտուղ չի տա, կկտրվի և կրակը կգցվի»։ 
10 Իսկ ժողովուրդը նրան հարցնում էր ու ասում. «Իսկ արդ, ի՞նչ պիտի անենք»։

ՂՈՒԿԱՍ 3։7-14
7 Եվ այն ժողովրդին, որ եկել էր իրենից մկրտվելու, ասում էր. «Իժերի՛ ծնունդներ, ո՞վ ձեզ սովորեցրեց փախչել գալիք բարկությունից։ 
8 Այսուհետև ապաշխարության արժանի արդյո՛ւնք տվեք և մի՛ փորձեք ինքներդ ձեզ ասել. “Մենք իբրև հայր ունենք Աբրահամին”։ Ասում եմ ձեզ, որ Աստված կարող է այս քարերից էլ Աբրահամի որդիներ դուրս բերել։ 
9 Որովհետև կացինն ահա ծառերի արմատի մոտ է դրված. ամեն ծառ, որ բարի պտուղ չի տա, կկտրվի և կրակը կգցվի»։ 
10 Իսկ ժողովուրդը նրան հարցնում էր ու ասում. «Իսկ արդ, ի՞նչ պիտի անենք»։ 
11 Պատասխանեց և ասաց նրանց. «Ով երկու զգեստ ունի, մեկը թող չունեցողին տա, և ով ուտելիք ունի, նույն ձևով թող անի»։ 
12 Մաքսավորներն էլ եկան մկրտվելու և հարցրին նրան. «Վարդապե՛տ, մենք ի՞նչ անենք»։ 
13 Նա ասաց նրանց. «Ձեզ հասանելիքից ավելին մի՛ վերցրեք»։ 14 Զինվորները ևս հարցնում էին նրան. «Իսկ մենք ի՞նչ անենք»։ Նա ասաց նրանց. «Ոչ ոքի մի՛ նեղեք, ոչ ոքի մի՛ զրպարտեք, ձեր ռոճիկը թող ձեզ բավարար լինի»։

Հովհաննեսի քարոզություններց, թե ինչպես էր զրուցում ժողովրդի կամ ինչ ոճով էր խոսում իրեն դիմողների հետ, մեզ քաղվածքներ են տալիս Ավետարանիչները: Սակայն ամեն ինչում դժվար չէ տեսնել այն խստակրոն անապատականին, որ ո՛չ հանդիմանություն էր խնայում  և ո՛չ էլ քաշվում էր կծու ճշմարտություններն ասելիս: «Իժերի՛ ծնունդներ» բացականչությամբ էր Հովհաննեսը ողջունում իրեն դիմողներին, լինեին նրանք ժողովրդի պարզ զանգվածից, ինչպես նշում է Ղուկասը, կամ թե սադուկեցիների և փարիսեցիների դասակարգից` ըստ Մատթեոսի  հիշատակության: «Կարծում եք արդյոք,-ասում էր Հովհաննեսը,- թե ապաշխարության արտաքին ձևով կարելի՞ է խուսափել աստվածային բարկությունից. ո՛չ, այլ, սրա հետ միասին, անհրաժեշտ է նաև ապաշխարությանն արժանի արդյունքներ ևս ցույց տալ: Լինելով Աբրահամի զավակներ` մի՛ մեծամտացեք: Աբրահամի զավակներ կոչվելը ոչ թե ձեր, այլ Աստծո գործն է, քանզի Աստված քարերից էլ կարող է Աբրահամի զավակներ ստեղծել: Շտապեցե՛ք դրսևորել ապաշխարության արդյունքները: Կացինը մոտեցել է ծառարմատին: Անպտուղ ծառը շուտով կկտրվի և կնետվի կրակը»:

Այս առիթով տարբեր խավերի անհատներ, առանձին-առանձին մոտենալով, իրենց վիճակին օգտակար խրատ էին հարցնում: Նախ հասարակ ժողովուրդն է հարցնում, թե` ի՞նչ անի: Հովհաննեսը տալիս է ողորմության խրատը. «Երկու հագուստ ունեցողը թող մեկը տա չունեցողին»: Այնուհետև նույն հարցով մոտենում են մաքսավորները: Սրանց Հովհաննեսն արդարության խրատն է տալիս. «Ձեզ տրված հրամանից ավելին մի արեք, որ նշանակում է, թե ձեր իրավունքից ավելին մի պահանջեք»: Հերովդեսի գալիլիացի զինվորները ևս գալիս են` նույն հարցը տալու: Վերջիններս էլ պատգամում է չափավորության և կանոնավարության խրատը. «Ձեր թոշակով գոհացե՛ք, մի՛ նեղեք, մի՛ զրպարտեք, մի՛ հափշտակեք»: Հովհաննու բարոյական քարոզները, անգամ այս համառոտ ամփոփումներում, շատ նման են Ավետարանում Հիսուսի տված խրատներին, միաժամանակ հաստատաում են Հովհաննեսի ու Հիսուսի քարոզած Երկնքի Արքայության նույնությունը: 

Հաջորդ գլուխը՝ 

22. ԱՎԵՏԱՐԱՆԻ ՍԿԻԶԲԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

 Նախորդ գլուխը՝
21. ԿԱՐԱՊԵՏԻ ԿՅԱՆՔԻ ՍԿԶԲՆԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 3։1-3 / 5-6
1 Երբ ժամանակը հասավ, Հրեաստանի անապատում երևաց Հովհաննես Մկրտիչը։ Քարոզում էր 
2 և ասում. «Ապաշխարե՛ք, որովհետև մոտեցել է երկնքի արքայությունը»։ 
3 Հիրավի սա՛ է նա, որի մասին խոսվել է Եսայի մարգարեի միջոցով, որ ասում է. «Մի ձայն է գոչում անապատում. “Պատրաստե՛ք Տիրոջ ճանապարհը և ուղի՛ղ դարձրեք նրա շավիղները”»

5 Այդ ժամանակ նրա մոտ էր գնում ողջ ժողովուրդը՝ Երուսաղեմից, ողջ Հուդայից ու Հորդանանի բոլոր շրջաններից, 
6 նրա կողմից մկրտվում էին Հորդանան գետում իրենց մեղքերը խոստովանելուց հետո։

ՄԱՐԿՈՍ 1։1-5
1 Հիսուս Քրիստոսի՝ Աստծու Որդու Ավետարանի սկիզբը։
2 Ինչպես գրված է մարգարեների գրքերում. «Ահա ես իմ պատգամաբերին եմ ուղարկում քո առջևից, որ կպատրաստի քո ճանապարհը։
3 Անապատում կանչողի ձայնն է. “Պատրաստե՛ք Տիրոջ ճանապարհը և հարթե՛ք նրա շավիղները”»։
4 Եվ Հովհաննեսը մկրտում էր անապատում և քարոզում ապաշխարության մկրտություն՝ մեղքերի թողության համար։ 
5 Ամբողջ Հրեաստանը և բոլոր երուսաղեմացիները գնում էին նրա մոտ և խոստովանելով իրենց մեղքերը՝ նրա կողմից մկրտվում էին Հորդանան գետում։ 

ՂՈՒԿԱՍ 3։1-6
1 Տիբերիոս կայսեր իշխանության տասնհինգերորդ տարում, երբ Պիղատոս Պոնտացին Հուդայի կուսակալն էր, Հերովդեսը Գալիլեայի չորրորդապետն էր, նրա եղբայր Փիլիպպոսը չորրորդապետն էր Իտուրեայի ու Տրաքոնեայի, և Լյուսանիասը չորրորդապետն էր Աբիլինեի, 
2 երբ քահանայապետներն էին Աննասն ու Կայիափան, Աստծու խոսքն եկավ-հանգեց Զաքարիայի որդի Հովհաննեսի վրա, որն անապատում էր։ 
3 Եվ նա եկավ Հորդանանի կողմը՝ մեղքերի թողության համար ապաշխարության մկրտություն քարոզելու, 
4 ինչպես գրված է Եսայի մարգարեի պատգամների գրքում. 
«Անապատում կանչողի ձայնն է. Պատրաստե՛ք Տիրոջ ճանապարհը և ուղի՛ղ դարձրեք նրա շավիղները։
5 Բոլոր ձորերը թող լցվեն, բոլոր լեռներն ու բլուրները խոնարհվեն, դժվարին ճանապարհները հեշտ թող դառնան, առապարները՝ հարթ ճանապարհներ,
6 և ամեն մարդ տեսնի Աստծու փրկությունը»։

Մինչ այժմ եղած պատմությունները դիտվում են որպես Ավետարանի նախապատրաստություններ: Ավետարանի սկիզբը, ինչպես և Մարկոսն է գրում, սկսվում է այն տեղից, երբ Հովհաննեսը, ձեռնարկելով Ավետարանի կարապետության պաշտոնը, հնչեցնում է երկնքի արքայությանը հասնելու, խոստացյալ Մեսիայի հայտնության և փրկագործության խորհուրդն սկսելու ավետիսը: Այդ պաշտոնը կատարելու համար Հովհաննեսը թողեց Հուդայի անապատը և իջավ Հորդանանի եզերքները: Գետի հարավային մասում, Հորդանանի՝ Մեռյալ ծով  թափվելու տեղից բավականին հեռու, արևելյան եզերքին է գտնվում Բեթաբրա կամ Բեթաբարա կոչված գյուղը, որտեղ Հորդանանը մեկ այլ հուն է կազմում: Հովհաննեսն այնտեղ հաստատեց իր կենտրոնը և նորօրինակ քարոզչության սկիզբը դրեց:

Այստեղ Ղուկասը բացառիկ կերպով ճշտում է ժամանակը՝ թվարկելով այն օրերի իշխանների անունները: Նաև ասում է, թե երբ Հովհաննեսն սկսեց քարոզչությունը, Հռոմի կայսրը Տիբերիոսն էր, Հրեաստանի դատավորը՝ Պիղատոս Պոնտացին, Գալիլիայի չորրորդապետը՝ Հերովդես Անտիպասը, Իտուրիայի և Տրաքոնիայի չորրորդապետը՝ Հերովդես Փիլիպպոսը, Աբյուլինիայի չորրորդապետը՝ Լյուսանիոսը: Երուսաղեմի քահանայապետը Աննան և Կայիափան էին: Թեև վերջիններս երկար տարիներ էին պաշտոնավարում, սակայն ոչ մեկի իշխանության ճշգրիտ թվականը հնարավոր չէր լինի բացահայտել, եթե նրանցից գոնե մեկինը որոշված չլիներ: Բերաբախտաբար, Տիբերիոսի տարեթիվը համարվում է «հիսուներորդ տարին»: Հիսուսի կյանքի ժամանակագրությունը կազմելիս այս թվականը հիմնակետ է հանդիսանում բոլոր պատմաբանների համար:

13.12.20

21. ԿԱՐԱՊԵՏԻ ԿՅԱՆՔԻ ՍԿԶԲՆԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

  Նախորդ գլուխը՝
20. ՀԻՍՈՒՍԻ ԱՆՁՆԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ

ՂՈՒԿԱՍ 1։80
80 Եվ մանուկն աճում ու զորանում էր հոգով։ Ապրում էր անապատներում մինչև Իսրայելում իր երևալու օրը։


Հովհաննու Կարապետի պատմությունն ընդմիջեցինք ծնունդն ու պաշտոնը բացատրելուց հետո (գլուխ 7, 8)։ Հովհաննեսը ևս, իր կարապետության պաշտոնը ստանձնելուց  և քարոզչություն ստանձնելուց առաջ, երեսուն տարի ապրեց առանձնական կյանքով: Ծնողներն արդեն ծեր էին և հավանաբար իր ծնվելուց հետո երկար չեն ապրել:  Հետևաբար, Հովհաննեսն ընտանեկան կյանք չի ունեցել: Այդ մասին բացհայտորեն ակնարկում է Ղուկասը, երբ հիշատակում է նրա ի սկզբանե, մանկության իսկ տարիներից անապատականի կյանք ունենալը. «Եվ մանուկն աճում ու զորանում էր հոգով և մնում էր ամայի տեղերում»: Հովհաննեսի վաղօրոք անապատ քաշվելու պատճառը կամ շարժառիթը որևէ մի տեղ գրված չէ: Ոմանք կարծեցին, թե Բեթղեհեմի մանկանց հետ կատարվածի առիթով Հովհաննեսի ծնողներն իրենց որդուն Քեբրոնից մոտակա անապատը փախցրին, ոչ թե լոկ տեղի մոտիկության, այլև իրենց զավակի սքանչելի ծննդյան, նշանավոր անձ լինելու պատճառով, նախանձի առարկա չդառնալու համար:

Անապատը, ուր գտնվում էր Հովհաննեսը, Հուդայի անապատ կոչված երկիրն էր: Այն Հուդայի լեռների և Մեռյալ ծովի մեջտեղում էր:  Անմշակ և անբնակ տարածք էր, որ մինչև այսօր էլ մնացել է նույն ձևով: Հովհաննեսի զբաղմունքը, հարկավ, անապատականներին բնորոշ հոգևոր կյանքն էր. մարգարեությունների մասին խորհրդածություններով իրեն նախապատրաստել ապագա պաշտոնին և աստվածային խոկումներով բարձրացնել հոգին: Նա արտաքին զարդարանքից բոլորովին զուրկ էր, մերկությունը ծածկելու համար միայն ուղտի մազից զգեստ ուներ և մեջքին կապված կաշվե գոտի: Նրա կերակուրն անապատում գտնվող վայրի մեղրն էր ու մորեխը: Առ այսօր անապատի բնակիչների համար մորեխը դասվում է սովորական ուտելիքների շարքին, որն ուտում են` կիսաեփ խորովելուց հետո: Հրեից օրենքն ևս թույլատրում է` իբրև սուրբ կերակուր, մորեխ ուտել (Ղևտ. 11։22): Ճգնասուն այդ կենցաղի հետևանքով Հովհաննեսը դարձավ մի խստակրոն անապատական, օրենքի բծախնդիր պաշտոնյա, ժողովրդին խստապահանջ հանդիմանող և գերազանց առաքինությամբ մեծ մարգարե, գուցե մարգարեից էլ ավելի բարձր, այնպես որ բոլոր մարդկանց մեջ Հովհաննեսից մեծ որևէ մեկը չի եղել (Մատթ. 11։11):

Հաջորդ գլուխը՝

20. ՀԻՍՈՒՍԻ ԱՆՁՆԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

 Նախորդ գլուխը՝
19. ՀԻՍՈՒՍ ՄԱՆՈՒԿԻ ՎԱՐԴԱՊԵՏԵԼԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 2։23
23 Եկավ բնակվեց Նազարեթ կոչվող քաղաքում, որպեսզի իրականանար մարգարեների այն խոսքը, թե Նազովրեցի է կոչվելու։

ՂՈՒԿԱՍ 2։50-51
50 Բայց նրանք չհասկացան իրենց ասված այդ խոսքը։ 51 Հիսուսը նրանց հետ իջավ Նազարեթ։ Եվ հնազանդ էր նրանց։ Իսկ նրա մայրն այդ բոլոր խոսքերը պահում էր իր սրտում։


Հիսուսի 13  տարեկանում տաճարում պատահած դեպքերից մինչև 30 տարեկանը՝ մկրտվելը և քարոզության սկսվելը, Ավետարանները ոչինչ չեն պատմում, չնայած որ 18 տարվա տևողությունը որևէ մեկի կյանքի համար բավական նշանակալի ժամանակ է, սակայն Հիսուսի կյանքի համար այն անցնում է աննշան:

Այդ փաստին ուրիշ մեկնություն չկա, բացի այն ընդհանուր սկզբունքից, որ ընդունված է բոլոր ազգերի մեջ և նույնիսկ մեր ժամանակներում էլ, թե գործը սկսելու համար 30 տարեկան է պետք լինել: Այդ սկզբունքը հրեաներն էլ ունեին, և Հիսուսը, իր մարդկային խորհրդի բոլոր պահանջները հանձն առնելով, այդ պայմանն էլ հարգեց  և մինչև երեսուն տարին չլրացած իր գործունեությունը չսկսեց:

12.12.20

19. ՀԻՍՈՒՍ ՄԱՆՈՒԿԻ ՎԱՐԴԱՊԵՏԵԼԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

Նախորդ գլուխը՝

ՂՈՒԿԱՍ 2։41-49
41 Նրա ծնողներն ամեն տարի՝ Զատկի տոնին, Երուսաղեմ էին գնում։ 
42 Եվ երբ նա տասներկու տարեկան դարձավ, տոնի սովորության համաձայն՝ Երուսաղեմ ելան։ 
43 Երբ տոնական օրերը լրացան, ու նրանք վերադարձան, մանուկ Հիսուսը մնաց Երուսաղեմում, իսկ նրա ծնողներն այդ չիմացան։ 
44 Կարծում էին, թե նա իրենց ուղեկիցների հետ է. մեկ օրվա չափ ճանապարհ եկան և նրան փնտրեցին ազգականների ու ծանոթների մեջ։ 
45 Բայց երբ չգտան, Երուսաղեմ վերադարձան՝ նրան փնտրելու։ 
46 Երեք օր հետո նրան գտան տաճարում. վարդապետների հետ նստած՝ լսում էր նրանց և հարցեր տալիս։ 
47 Բոլոր նրան լսողները զարմանում էին նրա իմաստության և պատասխանների վրա։ 
48 Երբ ծնողները նրան տեսան, ապշահար եղան, իսկ մայրն ասաց. «Որդյա՛կ, այս ի՞նչ արեցիր դու մեզ. ահավասիկ հայրդ ու ես տագնապած քեզ էինք փնտրում»։ 
49 Եվ նա պատասխանեց նրանց. «Ինչո՞ւ էիք ինձ փնտրում, չգիտեի՞ք, թե ես Հորս տանը պետք է լինեմ»։ 


Հիսուսի անձնական կյանքի առաջին մասից Ղուկասը հիշում է մի դեպք, այդքանով բավարարվելով ապացուցելու համար Հիսուս Մանուկի աստվածային վեհությունը:
Ամեն հրեայի համար օրենք էր զատիկը  կատարել գառնակերությամբ և բաղարջակերությամբ, և ամեն բարեպաշտ հրեայի համար էլ օրենք էր զատկական զոհ մատուցելը, իսկ զոհի համար էլ անհրաժեշտ էր Երուսաղեմ գնալ, քանի որ տաճարից դուրս զոհ մատուցելը օրենք չէր (Բ Օր. 16։ 16): Հովսեփն ու Մարիամը, որպես բարեպաշտ հավատացյալներ, ամեն տարի զատկի տոնին Նազարեթից Երուսաղեմ էին գալիս, կատարում էին զատկի օրենքն ու զոհը և վերադառնում Գալիլիայի ուխտավորների քարավաններից մեկի հետ, որոնք ամեն տարի գավառային ուխտավորների մեծ բազմություն էին բերում Երուսաղեմ: Նախորդ տարիների նման, Հովսեփն ու Մարիամը եկել էին Երուսաղեմ, երբ Հիսուսի տասներկու տարին լրացել էր, այսինքն, Հռոմի 464 թվականիզատկին, Հիսուսի ծննդյան 13 տարին, և մեր սովորական թվականի 9 տարին, երբ Հիսուսին արդեն նորահաս պատանի կարելի էր համարել: Տոնը ավարտվեց, քարավանի վերադառնալու օրը եկավ, և ամենքը, իրենց պատրաստությունները տեսնելով, դիմեցին դեպի առաջին գիշերելու օթևանը: Մարիամն ու Հովսեփն էլ ճամփա ընկան՝ առանց Հիսուսին փնտրելու, որը ազգականների ու ծանոթների մոտ էր գնում-գալիս, մտածելով, թե առաջին օթևանը նրանց մոտ կարող էր անցկացնել: Պետք է իմանալ, որ քարավանների սովորությունն էր, ինչպես այսօր էլ է, ճամփորդների ժամադրավայրը համարել առաջին օթևանը, որը սովորաբար քաղաքից մի քիչ հեռու տեղ էր լինում, որպեսզի ամեն ոք ուզած ժամանակ գնա այնտեղ, մինչև իսկ գիշերն էլ, և միայն մյուս առավոտյան, առաջին օթևանից քարավանը կանոնավոր ճամփա էր ընկնում: Հետևաբար շատ բնական էր, որ Հովսեփն ու Մարիամը մինչև առաջին օթևան գնալը Հիսուսին չէին փնտրել, որը, որպես բանիմաց պատանի, կարող էր ուրիշ ծանոթի հետ նույն օթևանը հասնել ավելի ուշ:

Օթևանում սկսում են բոլոր ազգականների և ծանոթների մոտ փնտրել, և Հիսուսին չեն գտնում, և ստուգելով, որ քաղաքից իսկ դուրս չի եկել, վերադարձան Երուսաղեմ և երեք օր շարունակ քաղաքում այս ու այն կողմ ընկնելով, բոլորին հարցնելով, փնտրում են: Եվ վերջապես, երեք օրից հետո, բարի մի դիպվածով կամ որևէ մի բարեսեր մարդուց լուր առնելով՝ գտնում են նրան տաճարում, դպիրների և օրինականների հետ, նրանց միացած և նրանց հետ նստած, ու նրանց հետ հավասար խոսքի մտնելիս: Խոսում էր Ս. Գրքի խնդիրների վերաբերյալ, լսում էր նրանց ասածները, ինքն էլ էր խնդիրներ առաջարկում և իրեն առաջարկած խնդիրներն էլ լուծում այնպիսի ձեռնհասությամբ և հմտությամբ, որ նույնիսկ օրենքի վարդապետներն էին հիանում նրա հանճարի և իմաստության, նրա տված լուծումների բարձրության և ճշտության վրա:

Հովսեփն ու Մարիամը իրենք էլ զարմացան, երբ տեսան Հիսուսին այդպիսի դիրքի և պատվի մեջ, բայց չկարողացան զսպել իրենց ցավը, որ երեք օր իրենց անտանելի տագնապների և կասկածների մեջ էր թողել՝ առանց լուր տալու. «Այս ինչ բերեցիր մեր գլխին,-ասաց Մարիամը, գանգատվելու քաղցր շեշտով,-ահա արդեն երեք օր է, ինչ հայրդ ու ես քեզ փնտրելով հոգնեցինք և տառապեցինք»: Հիսուս, պատասխանելով մոր գանգատին, ասաց. «Ինչո՞ւ իզուր տեղը այս ու այն կողմ ընկաք, պետք է ուղիղ տաճար գայիք և այստեղ փնտրեիք: Ես ի՞նչ անեմ, որ ձեր մտքով չանցավ, թե տաճարը Աստծու տունն է, իմ հորս տունն է, և ես էլ պետք է հորս տանը լինեի»: Հիսուսի խոսքերը ակնարկում են ուղղակի Իր աստվածորդիությունը, բառիս բուն իմաստով, բայց Հովսեփն ու Մարիամը այդ մտքին չհանգեցին և այդ հասկացան ընդհանուր կերպով, թե ամեն հավատացյալի համար հորական տուն է տաճարը, քանի որ Աստված ամբողջ մարդկության հայրն է:

Մարիամը, որ հրեշտակի ավետիսն էր ընդունել, ծննդյան հրաշալի դեպքերին էր ականատես եղել, հրեշտակների, հովիվների և մոգերի երկրպագությունն էր տեսել, լսել էր Սիմոնի և Աննայի գուշակությունները, և Հովսեփը, որ Մարիամի իմացածներից բացի նաև հրեշտակային տեսիլքներ էր ունեցել, այդուհանդերձ, ավետարանչի խոսքի համաձայն, չկարողացան Հիսուսի խոսքերի ներքին իմաստը թափանցել: Բայց այդ պարագան դժվարություն պետք չէ, որ հարուցի: Բարձր խորհուրդների բացատրությունները սկզբում մեկուսացած են մնում և մեկը մյուսին չեն կապվում, մինչև որ ամեն ինչ չի լրանում և ավարտվելուց հետո ամբողջական դրության ձև չի ստանում: Առաքյալների վրա էլ նույն վիճակը տեսանք Ավետարանի առաջին քարոզության ժամանակ:

18. ՄԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ՆԱԶԱՐԵԹՈՒՄ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

  Նախորդ գլուխը՝ 
17. ՓԱԽՈՒՍՏ ԵԳԻՊՏՈՍ

ՄԱՏԹԵՈՍ 2։22-23
22 Բայց երբ լսեց, թե Արքեղայոսն է թագավորում Հրեաստանում իր հոր՝ Հերովդեսի փոխարեն, վախեցավ այնտեղ գնալ և երազի մեջ հրաման ստանալով՝ գնաց Գալիլեայի կողմերը։ 
23 Եկավ բնակվեց Նազարեթ կոչվող քաղաքում, որպեսզի իրականանար մարգարեների այն խոսքը, թե Նազովրեցի է կոչվելու։

ՂՈՒԿԱՍ 2։39-40
39 Եվ երբ ամեն ինչ կատարեցին Տիրոջ օրենքի համաձայն, վերադարձան Գալիլեա, իրենց քաղաքը՝ Նազարեթ։ 
40 Մանուկն աճում և զորանում էր՝ լի իմաստությամբ, և Աստծու շնորհները նրա վրա էին։

Հերովդեսից հետո Հրեաստանը բաժանվեց չորս մասի՝ Հրեաստան, Գալիլիա, Իտուրիա և Աբյուլինիա: Առաջին երեքին իշխեցին Հերովդեսի զավակներից Արքեղայոսը, Անտիպասը և Փիլիպպոսը, որոնք նաև Հերովդես անունն էին իրենց անվանը կցել: Նազարեթը, ուր գնալու էր Հովսեփը, Գալիլիայում էր, Հերովդես Անտիպասի իշխանության տակ, և մինչ Հովսեփը խուսափում էր Արքեղայոսի իշխանությունից, Անտիպասի իշխանության վրա ավելի վստահություն էր ցուցաբերում, քանի որ, չնայած նա շվայտության և պղծության հետևող մարդ էր, բայց չար բռնապետի անուն չուներ: Նազարեթում Հովսեփն արդեն տուն ու տեղ ուներ, և չնայած Բեթղեհեմ էր տեղափոխվել, Նազարեթում ունեցածը ձեռքից բաց չէր թողել և հեշտությամբ վերադարձավ ու  տեղավորվեց իր տանը՝ տարուց պակաս ժամանակ այնտեղից հեռանալուց, Բեթղեհեմում և Եգիպտոսում  պանդխտելուց և բավական դժվարություններով լեցուն ժամանակ անցկացնելուց հետո, բայց նաև վայելելով այդ ընթացքում Հիսուսի ծննդյան և սքանչելի հայտնությունների և երկնային մխիթարությունների ուրախությունները: Նազարեթում նորից մնայուն բնակություն հաստատելու մասին Ղուկասն էլ է գրում՝ հիշելով այդ մասին քառասնօրյա տաճար ընծայվելուց անմիջապես հետո: Սակայն, քանի որ Եգիպտոսի միջադեպը չի հիշում, բնական է, որ ընծայումը և Նազարեթ գնալն իրար ետևից պատմեր: Հիսուսի մանկությունը, առաջին տարուց մինչև 12 տարին լրանալը անցավ Նազարեթում, տղաների սովորական պայմանների նման: Ղուկասը գրում է, որ Հիսուս մանուկը մեծանում էր և իմաստությամբ փայլում՝ Աստծու շնորհների հայտնի նշանները ցույց տալով, այսինքն՝ ուրիշ տղաներից տարբեր առավելություններ էր ցույց տալիս, և բոլորի աչքին կանխահաս իմաստության և զարգացման նշաններ էր ի հայտ բերում: Թե Հիսուս դաստիարակության և ուսման հետևեց՝ հայտնի բան գրված չկա, բայց դա որպես ստույգ բան պետք է ընդունել: Եվ իրոք, Հիսուսի համար մի տեղ գրված է, թե hրեաները զարմանում էին ու ասում. «Սա ինչպե՞ս գիտե Գրվածքները, քանի որ բնավ չի սովորել (Հովհ. 7:15): Բայց այդ չի ասում, թե կարդալ-գրել չի սովորել, քանի որ ոչ ոք չէր զարմանում, երբ ժողովարանում մարգարեական գրքերն էր կարդում, այլ զարմանում էին միայն, թե ինչպես Հիսուս դպիրների և օրինականների պես գիտնական դասակարգից չլինելով, խորունկ և կատարելապես տեղյակ էր Ս. Գրքին: Մյուս կողմից, երբ տեսնում ենք, որ Հիսուսի կյանքը ծնունդից սկսած մարդկային բնության օրենքների համեմատ ընթացավ, կարիք չկա ասելու, թե մարդկային հանգամանքներն էլ առանց մարդկային դաստիարակության ստացավ, և ամեն ինչ միայն աստվածային կարողությամբ ունեցավ: Այլ է, երբ խոսքը վերաբերում է այնպիսի բաների, որոնք վեր են մարդկային կարողությունից և միայն աստվածային կարողությանն են վերաբերում և փրկագործական տնօրինություններին են պատկանում:

Հաջորդ գլուխը՝
19. ՀԻՍՈՒՍ ՄԱՆՈՒԿԻ ՎԱՐԴԱՊԵՏԵԼԸ

17. ՓԱԽՈՒՍՏ ԵԳԻՊՏՈՍ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

   Նախորդ գլուխը՝ 
16. ԲԵԹՂԵՀԵՄԻ ՄԱՆՈՒԿՆԵՐԸ

ՄԱՏԹԵՈՍ 2։13-15
13 Եւ երբ նրանք այնտեղից գնացին, ահա Տիրոջ հրեշտակը երազի մեջ երեւաց Հովսեփին ու ասաց. «Վե՛ր կաց, վերցրու՛ այդ մանկանը եւ նրա մորը ու փախի՛ր Եգիպտոս. եւ այնտեղ մնա՛ մինչեւ որ քեզ ասեմ. քանի որ Հերովդեսը փնտռում է այդ մանկանը կորստյան մատնելու համար»:  
14 Եւ նա վեր կացավ, առավ մանկանն ու նրա մորը, գիշերով, եւ գնաց Եգիպտոս ու այնտեղ մնաց մինչեւ Հերովդեսի մահը,  
15 որպեսզի կատարվի մարգարեի բերանով Տիրոջ կողմից ասվածը, թե` Եգիպտոսի՛ց պիտի կանչեմ իմ Որդուն:

ՄԱՏԹԵՈՍ 2։19-21
19 Երբ Հերովդեսը վախճանվեց, ահա Տիրոջ հրեշտակը երազի մեջ երեւաց Հովսեփին Եգիպտոսում եւ ասաց.  
20 «Վե՛ր կաց, վերցրու՛ այդ մանկանն ու իր մորը եւ վերադարձի՛ր Իսրայելի երկիրը, որովհետեւ մեռան նրանք, որ այդ մանկան մահն էին ուզում»:  
21 Եւ Հովսեփը վեր կացավ, առավ մանկանն ու մորը եւ եկավ Իսրայելի երկիրը: 

Հերովդեսի գտած միջոցը չհասավ իր նպատակին, Բեթղեհեմի փոքրիկ տղաներն սպանվեցին, բայց նորածին Հիսուս ազատվեց: Երկնային նախախնամությունը, որ մարդեղության և փրկագործության խորհուրդներն էր կարգադրել, Հերովդեսի պաշտոնյաների՝ Բեթղեհեմ գալուց առաջ, հրեշտակի տեսիլքով հայտնեց Հովսեփին վերահաս վտանգի մասին և հրամայեց, որ նա վերցնի Հիսուսին և մորը, դուրս գա Բեթղեհեմից և Եգիպտոսի ճամփան բռնի, գնա այնտեղ և մնա, մինչև նոր հրաման ստանալը:

Շտապեց Հովսեփը և տեսիլքից անմիջապես հետո, գիշերով դուրս եկավ Բեթղեհեմից և Եգիպտոսի ճամփան բռնեց՝ Ելևթերուպոլիս և Գազա քաղաքներով: Ճամփորդությունը թե երկար էր և թե դժվարին, բավականին ժամանակ էր պահանջում, այնպես որ Հովսեփի համեստ վիճակը թույլ չէր տա այդ անել: Ավանդական պատկերները Հովսեփին, Մարիամի և Հիսուսի փոխադրության միջոց մի խեղճ իշուկ են ներկայացնում, որը շատ տաժանակիր և շատ երկար ճանապարհ կլիներ՝ մինչև Բեթղեհեմից հասնեին Եգիպտոս, թեպետ անապատով գնացին՝ քարավանների սովորական ուղիով: