2. ՀԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

Նախորդ գլուխը՝

1. ՀԵՂԻՆԱԿԻ ՆԱԽԱԲԱՆԸ

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 1։1-6

1 Սկզբից էր Բանը և Բանն Աստծու մոտ էր և Բանն Աստված էր։ 

2 Նա սկզբից Աստծու մոտ էր։ 

3 Ամեն ինչ նրանով եղավ, և առանց նրա չեղավ ոչինչ, որ եղել է։ 

4 Կյանքը նրանով էր, և այդ կյանքը մարդկանց համար լույս էր։ 

5 Եվ լույսը խավարի մեջ լուսավորում է, և խավարը նրան չնվաճեց։

6 Կար մի մարդ՝ Աստծուց ուղարկված, նրա անունը՝ Հովհաննես։

Ավետարանը Հիսուսի գործերի պատմությունն է և վարդապետությունների ամփոփումը: Ղուկասն իր Ավետարանի նախաբանում հայտնում է այդ մասին, և նրան, ում գործերը և խոսքերը պիտի գրեր, անվանել է ԲԱՆ: Ըստ Ղուկասի, Բանը անձ էր, քանզի նրան տեսնողները և հետևողներ էին եղել. ինչպես գրում է. «Խոսքի (Բանի) ականատեսներն ու սպասավորները եղան» (Ղուկ. 1։2): Ո՞վ էր ուրեմն Բանը: 

Այս հարցին պատասխանում է Հովհաննեսը, գրելով, թե Բանը սկզբից էր, այսինքն` հավիտենականությունից: Աշխարհի համար ասված է, թե այն Աստված ստեղծեց սկզբում, այսինքն` աշխարհը չկար` և եղավ: Սակայն Բանը սկզբից էր, այսինքն` միշտ էր, և չեղավ մի ժամանակ, երբ նա չլիներ: Ավելի բացահայտելու համար Հովհաննեսն ավելացնում է, թե` Բանն Աստծո հետ էր, և Աստված էր. Բանը բոլոր արարածների ստեղծողն էր և առանց Բանի ոչինչ չի ստեղծվել, ամեն ինչի կյանքը Բանն է, լույսն է մարդկանց, և խավարից անսահման է, և խավարը Նրան ո՛չ ճանաչում է, ոչ էլ` ընդունում: 

Այսպես պարզ է դառնում, որ Հիսուս Քրիստոսն է, Քրիստոս` Բանն է, և Բանն էլ` Աստված է: Այս կերպ Ղուկասն ու Հովհաննեսն իրենց Ավետարանների սկզբում որոշակիորեն հայտնում և վկայում են Քրիստոսի Աստվածությունը, որն էլ մեծապես օգտակար է` ճանաչելու համար ավետարանական պատմությունների և վարդապետությունների բուն ոգին ու իսկությունը: 

Հիսուսի պատմությունն սկսելուց առաջ, պետք է նախ Նրա Կարապետի պատմությունն սկսել, որը թե՛ ժամանակով էր առաջ, և թե Նրա գործերի ու վարդապետությունների ճանապարհը բացողն էր: Հովհաննես Ավետարանիչը պարզապես ակնարկում է Կարապետին, հայտնում նրա անունը` Հովհաննես, սակայն նրա ծննդյան և ծագման մասին լռում է:

Հաջորդ գլուխը՝ 

3. ԶԱՔԱՐԻԱՅԻ ԱՎԵՏՈՒՄԸ

1. ՀԵՂԻՆԱԿԻ ՆԱԽԱԲԱՆԸ (ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ)

ՂՈՒԿԱՍ 1։1-4

1 Քանի որ շատերը ձեռնարկեցին վերաշարադրել մեզանում իրականացած դեպքերի պատմությունը, 

2 ինչպես մեզ ավանդեցին նրանք, որ սկզբից Խոսքի ականատեսներն ու սպասավորները եղան, 

3 ես էլ, որ սկզբից ամենայն ճշմարտությամբ հետամուտ եղա ամեն բանի, կամեցա կարգով շարադրել քեզ համար, ո՛վ գերազանցդ Թեոփիլոս, 

4 որպեսզի ճանաչես ճշմարտությունն այն խոսքերի, որոնց աշակերտեցիր։

Ամեն գրքի հեղինակ սկզբում ազդարարություն դնելու սովորություն ունի, որտեղ բացատրում է, թե ի՛նչ նպատակով, ի՛նչ միջոցներով և ի՛նչ ուղղվածությամբ է գրել գիրքը: Ավետարանիչներից միայն Ղուկասն ունի այդպիսի առաջաբան: Հին հեղինակների սովորության համաձայն, նա իր անունը չի հիշատակում, սակայն վկայում է. «սկզբից ամենայն ճշմարտությամբ հետամուտ եղա ամեն բանի»: Այսինքն, ինքը սկզբից ևեթ հետևել է Քրիստոսին` իր տեսածը և իմացածը գրի առնելով: Համաձայն ընդհանուր կարծիքի, Ղուկասն Անտիոքում ուսանած մի հրեա էր, բժիշկ ու նկարիչ, որը, վերադառնալով Երուսաղեմ, հետևել էր Քրիստոսին և դարձել յոթանասուներկու աշակերտներից մեկը: Նա հիշատակում է, որ ուրիշները ևս, իրենից առաջ, գրել են Քրիստոսի պատմությունը, իսկ ինքը, բացի իր իմացածից, նաև լսել ու հավաքել և ի մի է բերել Քրիստոսի առաքյալներին վերաբերող ավանդությունները, որոնք «սկզբից Խոսքի ականատեսներն ու սպասավորները եղան»: Սակայն, ինքը հատուկ մտադրությամբ ուզում է ամեն ինչ «կարգով շարադրել»: Այսինքն` թե՛ նախնական գրվածքները, և թե իր իմացածներն ու լսածներն ամփոփելով, կամենում է կանոնավոր մի պատմություն կազմել: Կարծես թե Ղուկասը նույնպես մտադիր է եղել մեր ծրագրած ձևով մի  «ՀԱՄԱՊԱՏՈՒՄ» կազմել:

Ղուկասն իր Ավետարանն ուղղում է Թեոփիլե անունով մեկին, որը հետագայում աշակերտել է Քրիստոսի ճշմարիտ վարդապետությանը: Թեոփիլեն հունարեն բառ է և թարգմանվում է Աստվածասեր: Շատերը կարծեցին թե Ավետարանիչն իր խոսքն ընդհանրապես ուղղում է բոլոր նորադարձ քրիստոնյաներին: Սակայն «գերազանցդ Թեոփիլե» (Օրմանյանի մոտ՝ «Քաջ Թեոփիլե» /Սրկ./) կոչումն ավելին է ասում:  «Քաջ»  ածականը գործածվում է քաջատոհմիկ կամ ազնվական իմաստով, որ մատնացույց է անում յուրահատուկ, որոշակի և պատվավոր մի անձնավորության: Այս ենթադրությունն է՛լ  ավելի կզորանար, եթե Նոր Կտակարանի որևէ հատվածում այդ անունով մեկը հիշված լիներ: Սակայն, այդպիսի բան չկա: Միայն ավանդություննն է, որ մեզ ծանոթացնում է Կեսարիայի կապադովկիացիների առաջին և առաքելաշավիղ եպիսկոպոս Թեոփիլոսի հետ: Ենթադրվում է, թե նա Անտիոքում բժշկապետ էր ու Ղուկասի ուսուցիչն էր, ում շնորհիվ էլ քրիստոնեություն էր ընդունել: Ղուկասը նույն Թեոփիլեին է նվիրում նաև իր երկրորդ գրվածքը, այսինքն` Գործք Առաքելոցը (Գործք 1։1), սակայն, այստեղից ևս հնարավոր չէ որևէ ստույգ և որոշակի տեղեկություն քաղել Թեոփիլեի ինքնության մասին:

Նոր Կտակարանի պատմությունից հայտնի է, որ Ղուկասը եղել է Պողոս առաքյալի հավատարիմ և անբաժան գործակիցը, այնպես որ մյուս գործակիցների ու աշակերտների հեռանալուց հետո էլ Ղուկասը մնացել է Պողոսի մոտ (2 Տիմ. 4։10-11): Ավանդությամբ պատմվում է, որ Ղուկասն իր Ավետարանը գրել է Պողոսի հրամանով և Պողոսի համար, ինչպես և վկայում է Նախաբանը: Նույն ինքը` Պողոսը, հիշատակում է, թե Ղուկասի «համբավը Ավետարանի քարոզչության գործում ծանոթ է բոլոր եկեղեցիներին» (2 Կորն. 8։18): Շատ մեկնիչներ Պողոսի «իմ Ավետարանը» (1 Կորնթ. 15։1) խոսքի տակ նույն Ղուկասի Ավետարանն են հասկանում: Մյուս կողմից էլ գիտենք, որ Պողոսը, լինելով հռոմեական քաղաքացի, ուսյալ և պատվավոր անձնավորություն էր և իրավամբ կարող էր «քաջ» պատվանունով հիշվել: Արդյոք ճիշտ չի՞ լինի կարծել, թե Թեոփիլեն հենց ինքը` Պողոսն է: Իմանալով, որ Ղուկասը յոթանասուներկուսից մեկն էր, Պողոսն իրոք, նրանից հետո, աշակերտած կլինի ճշմարտությանը: Մեր կարծիքն առավել համոզիչ կդառնար, եթե Գործք Առաքելոցն ավելի հստակ ակնարկեր այդ մասին: Առայժմ, կարծիքներից մեկն էլ սա է, որ հայտնում ենք առանց պնդելու:

Հաջորդ գլուխը՝ 

2. ՀԻՍՈՒՍ ՔՐԻՍՏՈՍ

ԸՆԹԵՐԱՑԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱՅԼ ՆՅՈՒԹԵՐ ՊԱՀՔԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ - ՊԱՀՔԻ ՀԱՐՑ 16

Այսօր անդրադառնանք հետեւյալ հարցին.

- Արդյոք պահքի ընթացքում միայն Սուրբ գիրք ընթերցելը բավարա՞ր է։

Եթե մինչ այս տված խորհուրդներով առաջնորդված կազմակերպվի Սուրբ Գրքի ընթերցումը իր հարակից մեկնողական գրականությամբ, ապա, կարելի է ասել շատ լավ է եւ բավարար։

Սակայն նրանք, ովքեր ցանկանում են առավել զորացնել բարեպաշտական ոգին եւ հավատքը Մեծ պահքի ընթացքին կարող են իրենց ընթերցանության մեջ ավելացնել հոգեւոր բարոյախրատական, քարոզխոսական ընթերցումներ եւս։

Դյուրացնելու համար մեր ընթերցողների փնտրտուքները ստորեւ ներկայացնենք մի քանի նմուշներ.

1. Խրատանի ապաշպարության շարքը

2. Խրատի թանգարան հոգեշահ գիրքը

3. Սուրբ Հայրերի կյանքի ու վարքի մասին պատումներ

4. Ճառեր եւ խրատներ Սբ. Հովհան Ոսկեբերանից, Եփրեմ Ասորուց, Հովհան Մանդակունուց եւ մյուս հոգեկիր հայրերից

5. Մեր ընթերցողներին շատ օգտակար կլինի նաեւ Երկնքի ճանապարհը գիրքը 

6. Պահքի ընթացքում ընթերցանության համար շատ օգտակար է նաեւ Շնորք Գալուստյան պատրիարքի Մեծ Պահքի կիրակիների ոսկե շղթան գրքույկը

Անշուշտ համացանցի այս դարում շատ կարեւոր են էլեկտրոնային ընթերցումները եւս։ Նման մի նախագծի հեղինակ է նաեւ Սարկավագագիրքը, որը գիրք է ձեր գրադարակից։

Հաջորդ անգամ կփորձենք տալ ցանկը հայալեզու այն կայքերի, որոնք ընթերցելը միշտ օգտակար կլինի մեր հաւատավաոր պահեցողներին։

Օրհնվեք...

Հետաքրքրող հարցերը կարող եք գրել այստեղ։

Շատ մեծ շնորհակալություն նրանց, ովքեր տարածում են մեր այս նյութերը։

Ի՞ՆՉ ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉ ԿԱՐԴԱԼ - ՊԱՀՔԻ ՀԱՐՑ 15

Պահքի ընթացքում Աստվածաշնչյան ընթերցումների կարեւորության մասին խոսելիս ընթերցողներից մեկը այսպիսի հարցով է դիմել.

- Ինչպե՞ս ճիշտ Աստվածաշունչ ընտրել ընթերցելու համար։

Հարցը թեեւ շատ կապ չունի պահքի հետ, սակայն իր մեջ թաքնված մտահոգություն է կրում, որ ասպարեզում կան նենգափոխված կամ մեր Եկեղեցու սուրբգրային կանոնին անհամապատասխան Աստվածաշնչեր։

Սովորաբար ամեն տուն նման Սուրբ Գիրք մուտք է գործում շատ հեշտությամբ, որովհետեւ տրվում են անվճար (այստեղ հիշենք հին հայկական իմաստությունը, թե «Թանկից էժանը չկա»)։ Հիմա փորձենք պարզել թե մեր տանն ունեցածը ինչ սկզբունքներով կարելի է «ճիշտ Աստվածաշունչ» համարել, կամ ավելի ճիշտ՝ ճանաչել այն Աստվածաշունչը, որ պետք է կարդա Հայ Առաքելական Եկեղեցու հավատացյալը։ 

ՄԻ ՔԱՆԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ ԱՍՏՎԱԾԱՇՈՒՆՉԸ ԱՎԵԼԻ ՀԵՇՏ ՀԱՍԿԱՆԱԼՈՒ ՀԱՄԱՐ - ՊԱՀՔԻ ՀԱՐՑ 14

Մեծ Պահքի ընթացքում Սուրբ Գրքի ընթերցանությունը ավելի օգտավետ դարձնելու նպատակով կփորձենք պատասխանել հետեւյալ հարցին`

- Ինչպե՞ս կարդալ եւ հասկանալ Աստվածաշունչը։

Այս հարցին միանշանակ պատասխանել դժվար կլինի, բայց փորձենք առանձնացնել մի քանի խորհուրդներ։

ՀՈԳՈՎ ԵՒ ՄԱՐՄՆՈՎ ԳՈՐԾԱԾ ՄԵՂՔԵՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Անեղ բնութիւն, մեղայ քեզ մտօք իմովք, հոգւով եւ մարմնով իմով. մի՛  յիշեր զմեղս իմ զառաջինս վասն անուանդ քում սրբոյ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Անե՛ղ բնություն, մեղա՜ Քեզ իմ մտքով, հոգով և մարմնով, հանուն Քո սուրբ անվան մի՛ հիշիր իմ նախկին մեղքերը. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Հոգով գործված մեղքերի շարքը «Զղջում»-ի մեջ սկսվում է այսպես. «Մեղայ զօրութեամբ հոգւոյս»՝

Խորամանկութեամբ, որը նույն նենգություն մեղքն է՝ այս անգամ գործված հոգու կողմից. սա ընկերոջ նկատմամբ գաղտնի չարիք նյութող հոգու վիճակն է: Այս մեղքն էլ է գործվում խաբեությամբ, կեղծավորությամբ, առանց ենթակային նյութվելիք չարիքը զգացնել տալու: Նման խորամանկության հստակ օրինակ տվեցին փարիսեցիները, երբ «ուղարկեցին խաբեբաներ, որոնք իրենք իրենց, կեղծավորությամբ, արդար էին ձևացնում, որպեսզի Հիսուսին խոսքերով բռնեն՝ մատնելու համար պետության եւ իշխանության կուսակալին» (Ղուկաս 20:20): Եվ երբ կայսրին տուրք տալ-չտալու մասին հարցը տվեցին. «Յիսուս իմացաւ նարանց խորամանկութիւնը»: 

Անզգամութեամբ. հոգու այն վիճակն է, երբ մարդն իր նյութած չարության համար ո՛չ խղճահարություն է զգում, ո՛չ էլ մարդկային որևէ այլ սովորական զգացում (խղճալ, ամաչել, ցավել և այլն): Բարոյական և կրոնական լույսից զրկված և խավարած հոգու վիճակն է անզգամությունը:  

ՄՏՔՈՎ ԳՈՐԾԱԾ ՄԵՂՔԵՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Անեղ բնութիւն, մեղայ քեզ մտօք իմովք, հոգւով եւ մարմնով իմով. մի՛  յիշեր զմեղս իմ զառաջինս վասն անուանդ քում սրբոյ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Անե՛ղ բնություն, մեղա՜ Քեզ իմ մտքով, հոգով և մարմնով, հանուն Քո սուրբ անվան մի՛ հիշիր իմ նախկին մեղքերը. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Խոստովանության ձևի մասին այս գրեթե հպանցիկ ակնարկից հետո  վերադառնանք մեղքերի ցուցակին և մեկ առ մեկ կարճ բացատրություններ տանք դրանց: Մտքով գործված չար խորհուրդները, ըստ «Զղջում»-ի մեջ տրված ցանկի, գլխավորվում են՝

Նենգութեամբ - նշանակում է ծածկաբար չարիք խորհել մեկ ուրիշի մասին: Նենգությունն ինքնին տկարություն է ենթադրում, որովհետև նենգամիտն իր խորհած չարիքը բացեիբաց չի կարող անել, ուստի դիմում է գաղտնի և ծածուկ միջոցների և ձևերի:

Մտքով գործված մեղքերի ցանկը շարունակվում է՝

Ատելութեամբ - ծանոթ ավերիչ մտքի ժխտական մի վիճակ, խաթարված կամ ավերված սերն է դա: Կերակուրն ինքին օգտակար և կյանք տվող նյութ է, բայց երբ փչանում է, դառնում է վնասակար և հաճախ՝ մահացու: Ատելությունը թունավորված սերն է, որն իր հերթին թունավորում է այլոց:

Խեթիւ, մախանօք, յաչաղանօք. իրար հոմանիշ և գրեթե նույնիմաստ մտքի մեղքեր են սրանք: Խեթը չարությամբ լցված մտքի աչքերի կամ դեպքի արտահայտությունն է. խոժոռ դեմքն ու ծուռ նայվածքն է: Իսկ մախանքը միևնույն չար մտքի արտահայտությունն է այս անգամ մարդու շնչի և շեշտադրման մեջ: Մտքի այն անհանգիստ վիճակն է, որով չարության և վրեժխնդրության զոհ դարձած անձը շարունակ մխում է, և կարծես իր ատելության առարկա անձին ուզում է խեղդել իր մեջ կուտակված չարության ծխով: Յաչաղանքը չար նախանձն է, որ դարձյալ աչքերում է հայտնվում. չար աչքն է, որին նախապաշարմունքներ ունեցող մարդիկ հավատում են, թե այն վնասում է նրանց, որոնց վրա ընկնում է չարություն հասցնելու մտքով և կրքով:

ՄԵՂՔԵՐԻ ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Անեղ բնութիւն, մեղայ քեզ մտօք իմովք, հոգւով եւ մարմնով իմով. մի՛  յիշեր զմեղս իմ զառաջինս վասն անուանդ քում սրբոյ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Անե՛ղ բնություն, մեղա՜ Քեզ իմ մտքով, հոգով և մարմնով, հանուն Քո սուրբ անվան մի՛ հիշիր իմ նախկին մեղքերը. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Հավատով Խոստովանում աղոթքի 6-րդ տնով սկսվում է նրա երկրորդ մասը, որը բաղկացած է երեք տներից: Այս երեք տներն իրենց մեջ պարունակում են գլխավորապես մեղքերի խոստովանություն, զղջում և խնդրանք՝ աստվածային ներողամտության:
Իբրև մեծ աղոթարար՝ Շնորհալի Հայրապետը գիտի աղոթքի կատարյալ շարահյուսությունը, այսինքն՝ նախ ճանաչել Աստծուն և հավատալ Նրան, պաշտել և երկրպագել Նրան, խոստովանել Աստծո մեծությունը և Նրա նախախնամությունը մարդկանց փրկության համար: Այս ամենից հետո մի պահ իջեցնել հայացքն սեփական անձի վրա, տեսնել սեփական փոքրությունը, թերությունները և Աստծո բարության դիմաց սեփական անձի ապերախտությունները, այլ կերպ ասած՝ խոստովանել մեղքերը և դրանց համար դարման խնդրել Աստծո ամենակարողությունից: Կատարյալ աղոթքի այս հաջորդականության առաջին մասը, այսինքն՝ Աստծո և Նրա մեծության հավատքով խոստովանումը և երկրպագումը տեսնում ենք այս մեծ աղոթաշարքի առաջին հինգ տներում: Վերջին մասը, այսինքն՝ Աստծուց զանազան շնորհներ խնդրելը, կտեսնենք նրա երկրորդ մասում, իսկ միջին մասը, այսինքն՝ մեղքերի խոստովանությունը, կտեսնենք առաջիկա երեք տներում:

ՄԿՐՏՈՒԹՅՈՒՆ ՀՐՈՎ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Հոգի աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ իջեր ի յորդանան եւ ի վերնատունն, եւ լուսաւորեցեր զիս մկրտութեամբ սուրբ աւազանին. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, մաքրեա զիս վերստին աստուածային հրով քո` որպես հրեղէն լեզուօք սուրբ զառաքեալսն, եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հոգի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ իջար Հորդանան և Վերնատուն և լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, մաքրի՛ր ինձ վերստին Քո աստվածային հրով, ինչպես հրեղեն լեզուներով՝ սուրբ առաքյալներին. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

«Լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ» - Մկրտությունը ի սկզբանե հայտնի է որպես լուսավորության խորհուրդ։ Մկրտության աղոթքներում կան բազում խնդրանքներ՝ մկրտվողին Սուրբ Հոգու «շնորհի լույսով» նորոգվելու համար։ Մկրտության ավարտին, քահանան կարդում է մի աղոթք, որը սկսվում է հետևյալ տողերով. «Դու, որ լուսավորեցիր քո արարածներին, Քրիստոս Աստված մեր, Քո աստվածգիտության լույսը մեր անձերի մեջ ծագեցնելով...»։ Փակման մեկ այլ աղոթք էլ հետևյալն է ասում. «Նրանց, որ մկրտվեցին և լուսավորվեցին նաև տուր Քո զորությունը, Տեր,… պայծառանալու Քո աստվածգիտության լույսով»։ Լույսը, որով մկրտությամբ լուսավորվում ենք, նախ Աստծո զանազան շնորհների լույսն է, որոնցով պայծառանում է մկրտվողը, ապա լույսն է ճշմարտության, որն ստանում է նորահավատը՝ իրազեկ լինելով Աստծո լուսավոր պատվիրաններին և աշխարհի լույսը եղող Քրիստոսին ճանաչելով ու Նրա լույսին հաղորդ դառնալով։

ՍՈՒՐԲ ՀՈԳԻՆ՝ ՆՈՐԱՑՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Հոգի աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ իջեր ի յորդանան եւ ի վերնատունն, եւ լուսաւորեցեր զիս մկրտութեամբ սուրբ աւազանին. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, մաքրեա զիս վերստին աստուածային հրով քո` որպես հրեղէն լեզուօք սուրբ զառաքեալսն, եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հոգի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ իջար Հորդանան և Վերնատուն և լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, մաքրի՛ր ինձ վերստին Քո աստվածային հրով, ինչպես հրեղեն լեզուներով՝ սուրբ առաքյալներին. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

«Որ իջար Հորդանան և Վերնատուն» - Սուրբ Հոգին տեսանելի կերպով գլխավորապես երկու անգամ է երևում քրիստոնեական տնտեսության մեջ. մեկը Քրիստոսի մկրտության ժամանակ, իսկ մյուսը՝ Հոգեգալստյան օրը։ Առաջին դեպքում Սուրբ Հոգին երևում է Հորդանանի ջրերի վրա աղավնու կերպարանքով և «մարմնաւոր տեսլեամբ», այսինքն՝ նյութական կամ տեսանելի կերպով։ 

Սուրբ Հոգու՝ աղավնու կերպարանք ստանալը խորհրդանշական իմաստ ունի և բացատրում է, թեև շատ անկատար կերպով, Սուրբ Հոգու բնությունը։ Աղավնին բոլոր թռչուններից տարբերվում է մի շարք հատկանիշներով։ Նախ սիրազեղ թռչուն է և առհասարակ հայտնի է որպես անարատ և անմեղ սիրո խորհրդանշան։ Սուրբ Հոգին էլ աստվածային սիրո զեղումն է երկրի վրա, ինչպես շարականագիրն էլ է սքանչելի կերպով ասում. «Սէրդ ի Սիրոյ զՍէրդ առաքեաց», այսինքն՝ Սեր Քրիստոսը Սեր Հայր Աստծուց Քեզ՝ Սեր Սուրբ Հոգուդ ուղարկեց։ Դարձյալ նույն շարականագիրը, որ նույն ինքը այս մեծ աղոթքի հեղինակ Ներսես Շնորհալին է, մեկ այլ տեղ, իր խոսքն ուղղելով Սուրբ Հոգուն, ասում է. «Գգուես սիրով աղաւնակերպ, զմարդիկ ծնանիս աստուածակերպ»։ Աղավնին մեզ ծանոթ միակ թռչունն է, որ իր կրծքով է կերակրում իր ձագին, այսինքն՝ իր համար մթերած կերն է, որ բաշխում է իր ձագուկին, ինչը սիրո և հոգածության առավել բարձր արտահայտություն է։ Աղավնին, հակառակ իր խելոք և խաղաղ բնույթին, ամենաարագաթռիչ թռչուններից մեկն է, որը հաստատում է իր ուժականությունը։ Սուրբ Հոգին ոչ միայն աստվածային սիրո և խաղաղության մարմնացումն է, այլ նաև զորության։ Հիսուս «Աստուծո հոգով» հանում էր դևերը, այսինքն՝ Աստծո զորությամբ էր կատարում Իր հզոր գործերը։ Մեր Տերը, երբ Իր վերջին հրահանգներն էր տալիս Իր աշակերտներին նախքան համբարձվելը, կնքում է Իր խոսքերը հետևյալ հաստատումով. «Առեք Սուրբ հոգուց եկող զորությունը ձեզ վրա և վկա եղեք Ինձ… մինչև աշխարհի վերջը»:

Աղավնին ընտրվեց ջրհեղեղից հետո ավետելու, թե Աստծո բարկության հետ իջել են նաև ջրերը, և որ բուսականությունը սկսել է արդեն աճել, և ի նշան ու ի հաստատում դրա՝ բերեց ձիթենու նոր ծլած մի ճյուղ։
Այս պատկերը (աղավնին՝ ձիթենու ճյուղը կտուցին) դարձավ խաղաղության և ապահովության խորհրդանիշը։ Հորդանանի ջրերի մեջ Քրիստոսի ընկղմվելով և երկրի վրա Նրա երևումով՝ մեղքի համատարած ջրհեղեղը վերջացավ, և սկիզբ դրվեց նոր և վերածնվող մի կյանքի։ Սուրբ Հոգին էր, որ աղավնակերպ հայտնվելով Հորդանանում, մարդկությանն ավետեց այս լուրը։ Հիսուսի մկրտությանը հաջորդեց Սուրբ Հոգու էջքը «մարմնաւոր տեսլեամբ», մարդկանց հասկացնելու համար, թե ամեն օրինավոր մկրտության պիտի հաջորդի Սուրբ Հոգու էջքը՝ մկրտվողին «աստուածակերպ ծնելու» և լուսավորելու համար, ինչպես կտեսնենք ստորև։

ՍՈՒՐԲ ՀՈԳԻ ԱՍՏՎԱԾ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Հոգի աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ իջեր ի յորդանան եւ ի վերնատունն, եւ լուսաւորեցեր զիս մկրտութեամբ սուրբ աւազանին. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, մաքրեա զիս վերստին աստուածային հրով քո` որպես հրեղէն լեզուօք սուրբ զառաքեալսն, եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հոգի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ իջար Հորդանան և Վերնատուն և լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, մաքրի՛ր ինձ վերստին Քո աստվածային հրով, ինչպես հրեղեն լեզուներով՝ սուրբ առաքյալներին. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Հավատով խոստովանիմ աղոթքի հինգերորդ տունն ուղղված է Սուրբ Հոգի Աստծուն։
Սուրբ Հոգին Ամենասուրբ Երրորդության երրորդ Անձն է։ Որդու Աստվածության հավատքի պես Սուրբ Հուգու Աստվածության դավանանքն էլ հատուկ է միայն քրիստոնեական կրոնին։ Արդարև, միայն քրիստոնեության մեջ է, որ պարզորոշ կերպով հայտնվում և գործում է Սուրբ Հոգին։ Այս կրոնի հայտնաբերած հոգևոր ճշմարտությունների գրի մեջ է, որ ըմբռնելի է դառնում Սուրբ Հոգու գոյությունն ու անձնավորությունը և Նրա դերը արարչագործության և փրկագործության մեջ։
Որպես Ամենասուրբ Երրորդության Դեմքերից մեկը՝ Ինքը՝ Սուրբ Հոգին, «անքննելի» է, բայց քննում է «Աստվածային խորքերը», ինչպես ասում է Պողոս առաքյալը. «Հոգին քննում է ամէն ինչ, նոյնիսկ՝ Աստծու խորունկ ծրագրերը… ոչ ոք չգիտէ Աստծու խորհուրդները, եթէ ոչ՝ Աստծու Հոգին։ » (Ա Կորնթ. 2:10-11)։ Սուրբ Հոգին Հայր Աստծուց է։ Նրա «ի Հօրէ» լինելու իրողությունը աստվածաբանության մեջ արտահայտվում է «բխում» բառով, ինչպես Որդու ելքը Հորից ծանոթ է «ծնունդ» բառով։ Սուրբ Հոգին՝ իբրև ճշմարիտ Աստված, նույն և նման է Հորն ու Որդուն ու «Անեղ և Համագոյ» է Աստվածության մյուս երկու Դեմքերի հետ։ Տեսանք, որ «անեղ» ածականը Աստվածության հիմնական ստորոգելիներից մեկն էր, իսկ «համագո» ածականը հաստատում է Սուրբ Հոգու, այսպես ասած, «ժամանակակից» (համաժամանակյա – Սրկ.) և Հոր և Որդու հետ նույն բնությունից եղած լինելը, հետևաբար Նրանցից «ոչ յետո և ոչ կրտսեր» է։ Սուրբ Հոգու՝ Հորից բխումը «անսկզբնաբար» է, այսինքն՝ բխում է, որը սկիզբ չի ունեցել և «անհատնում», անսպառ է, այսինքն՝ շարունակաբար, չընդհատվող կերպով է բխող։

ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄ և ԴԱՏԱՍՏԱՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Որդի Աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ խոնարհեցար ի հայրական ծոցոյ, եւ առեր մարմին ի սրբոյ Կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութեան, խաչեցար, թաղեցար եւ յարեար ի մեռելոց, եւ համբարձար փառօք առ Հայր. մեղայ յերկինս եւ առաջի Քո, յիշեա զիղ որպես զաւազակն յորժամ գաս արքայութեամբ Քով. եւ ողորմեա Քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ խոնարհվեցիր հայրական ծոցից և մարմին առար սուրբ Կույս Մարիամից մեր փրկութեան համար, խաչվեցիր, թաղվեցիր և հարություն առար մեռելներից ու փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին, երբ գաս Քո արքայությամբ. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը - Համբարձումը Հիսուսի պաշտոնապես հեռանալը, «վերանալն» է երկրավոր գործունեությունից՝ շարունակելու համար իր փրկարար միջնորդությունը երկնքում՝ Հոր մոտ։ Հիսուս Հարությունից հետո անմիջապես չգնաց «առ Հայր Իւր» («Իր Հոր մոտ»), այլ քառասուն օր մնաց երկրի վրա, որպեսզի նախ որոշ ժամանակ ևս դաստիարակի առաքյալներին, որոնք Իր Ավետարանի տարածողներն ու Իր Եկեղեցին հաստատողները պիտի լինեին։ Երկրորդ, առաքյալները Իր Հարության վկաներն էին լինելու, ուստի Իր համբարձումը ուշացրեց, որպեսզի նրանք հաստատապես համոզվեին, թե իրենց տեսածը ո´չ խաբկանք է, ո´չ էլ տեսիլք աչքերին, այլ նույնինքը՝ իրենց երբեմնի Վարդապետը, ում կողքին էին եղել շուրջ երեք տարի։ Քրիստոսի՝ տեսանելի կերպով երկինք համբարձվելն ու ամպերի ետևում անհետանալը իրական գործողություններ են՝ առաքյալների մտքում տպավորելու այն կարևոր ճշմարտությունը, թե ուր Հայրն է, այնտեղ էլ Որդին է գնում։ Այս կեպով Հիսուս Իր առաքյալներին ցանկացավ հասկացնել, թե այլևս տեսանելի պիտի չլինի իրենց համար, թեև անտեսնալի կերպով շարունակ իրենց հետ է լինելու մինչև աշխարհի վախճանը։

Մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ - Այս տողի մեկնությունը տե՛ս  ՄԵՂԱՆՉՈՒՄ հոդվածում:

Հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին… - Այս ակնարկը Հիսուսի խաչակից «բարի» ավազակի մասին է, ով հողեղենների մեջ ամենաերանելիներից մեկը եղավ, երբ իր կողքին խաչված Նազովրեցի Հիսուսի մեջ կարողացավ ճանաչել իր փրկչին և թագավորին, և Նրա ամենալքված րոպեին միակ ջատագովն ու պաշտպանը եղավ… խաչի վրայից և իր հերթին խնդրեց Նրա պաշտպանությունը՝ աղերսելով. «Յիշի՛ր ինձ, Տե՛ր, երբ գաս քո թագավորությամբ»։ Հիսուս լիովին վարձատրեց նրան նախանձելի մի խոստումով. «Ճշմարիտ եմ ասում քեզ, այսօր ինձ հետ դրախտում կը լինես» (Ղուկ. 23:43)։ Աղոթասացը ոչինչ չունի Աստծո Արքայության համար ինքն իրեն արժանի նկատելու, բացի իր հավատքից և Աստծո գութից, որը Տերը ցույց տվեց Իր կողքին խաչված ավազակի նկատմամբ։

ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՏՆՕՐԻՆՈՒԹՅՈՒՆԸ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Որդի Աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ խոնարհեցար ի հայրական ծոցոյ, եւ առեր մարմին ի սրբոյ Կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութեան, խաչեցար, թաղեցար եւ յարեար ի մեռելոց, եւ համբարձար փառօք առ Հայր. մեղայ յերկինս եւ առաջի Քո, յիշեա զիղ որպես զաւազակն յորժամ գաս արքայութեամբ Քով. եւ ողորմեա Քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ խոնարհվեցիր հայրական ծոցից և մարմին առար սուրբ Կույս Մարիամից մեր փրկութեան համար, խաչվեցիր, թաղվեցիր և հարություն առար մեռելներից ու փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին, երբ գաս Քո արքայությամբ. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Խաչվեցիր - Մարդկանց փրկությունը Հիսուս հնարավոր դարձրեց ոչ միայն Իր ուսմունքով ճշմարտության ճանապարհը ցույց տալով, այլ նաև, և մասնավորապես, մի շարք խորհրդավոր գործերով, որոնք, ինչպես արդեն վերևում նշեցինք, կոչում ենք տնօրինություններ։ Իսկ խորհրդավոր ասելով՝ հասկանում ենք տեսանելի և զգալի մի արարք, որի արգասիքը կամ բարոյական արդյունքը թեև իրական, բայց մեզ համար անտեսանելի և հաճախ էլ անըմբռնելի է։ Այս արարքներից առաջինը, ինչպես արդեն վերևում ասվեց, նույնինքը Բան Աստծո մարդանալն է, ապա չարչարանքները, որոնք սկսվում են Գեթսեմանիի տագնապով և ավարտվում են Գողգոթայի խաչելությամբ, որը չարչարանքների ընդհանուր տնօրինության մեջ գերագույն փրկարար արարքն է։

Թաղվեցիր - Քրիստոսի չարչարանքները հանգեցրին Նրա մահվանն ու թաղմանը։ Քրիստոս, երբ մարմին առավ մարդկանց փրկության համար, այդ կերպով նաև  հանձն առավ կրել մարկային մեղքի բոլոր հետևանքները. մեղքի գլխավոր հետևանքը մահն է՝ «մեղքի վարձը մահն է» (Հռոմ. 6:23)։ Հիսուս մահացավ, որպեսզի հարությամբ նախ խորտակի մահվան զորությունը։ Քրիստոսի մահը ճշմարիտ զոհը եղավ մարդկանց մեղքերի քավության և Աստծո հետ հաշտեցման համար։ Երբ մարդն անկեղծորեն կարողանա անդրադառնալ, թե ինչ պայմաններում եղավ Քրիստոսի մահը և թե ինչ շարժառիթներով Հիսուս Ինքն Իրեն ենթարկեց խաչի մահվան, խորապես պիտի տպավորվի դրանից։ Եթե մարդու խղճմտանքը իսպառ չի խավարել, ապա Քրիստոսի մահվանն անդրադառնալը իր մեջ կբերի ապաշխարելու տրամադրություն, եթե վերջինս շեղվել է ճշմարտության ճանապարհից, կամ կծնի ինքն իրեն առավել վերափոխելու ցանկություն՝ հավատարմորեն և հարատև հետևելով ավետարանական պատվերներին։ Քրիստոս չարչարվեց և մահացավ մե´զ համար, որովհետև Նա արժանի չէր այդ պատիժներին՝ լինելով կատարելապես արդար մեկը։ Այդ պատիժներին արժանի էր մեղավոր մարդը, ինչպես հաստատում է Պետրոս Առաքյալը. «Քրիստոս էլ ձեզ համար մեռավ և ձեզ օրինակ թողեց, որ իր հետքերով գնաք. նա, որ մեղք չգործեց, և նրա բերանում նենգությունը տեղ չգտավ. նա, որ նախատվելով՝ փոխարենը չնախատեց, չարչարվելով՝ չսպառնաց, այլ հանձնվեց արդարությամբ դատողին. նա, որ մեր մեղքերը իր մարմնով բարձրացրեց խաչափայտի վրա, որպէսզի մենք, զերծ լինելով մեղքերից, ապրենք արդարության համար. նա, որի վերքերով բժշկվեցիք դուք»  (Ա Պետր. 2:21-24): Իսկ մեկ այլ տեղ նույն Առաքյալն ասում է. «Մեկ անգամ մեռավ և ինքը Քրիստոս՝ Արդարը՝ անարդարների համար, որպեսզի մեզ մոտեցնի Աստծուն» (Ա Պետ. 3:18)։

ԱՍՏԾՈ ՄԻԱԾԻՆ ՈՐԴԻՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Որդի Աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ խոնարհեցար ի հայրական ծոցոյ, եւ առեր մարմին ի սրբոյ Կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութեան, խաչեցար, թաղեցար եւ յարեար ի մեռելոց, եւ համբարձար փառօք առ Հայր. 
մեղայ յերկինս եւ առաջի Քո, յիշեա զիղ որպես զաւազակն յորժամ գաս արքայութեամբ Քով. եւ ողորմեա Քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ խոնարհվեցիր հայրական ծոցից և մարմին առար սուրբ Կույս Մարիամից մեր փրկութեան համար, խաչվեցիր, թաղվեցիր և հարություն առար մեռելներից ու փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին, երբ գաս Քո արքայությամբ. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

«Հավատով Խոստովանիմ» աղոթքի չորրորդ տունն ուղղված է Որդի Աստծուն՝ Քրիստոսին։
  
Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ - Այն մասին, որ Որդին իսկապես ճշմարիտ Աստված է, մեր Եկեղեցու հավատո հանգանակում տարակուսանքի որևէ նշույլ անգամ չի թողնված. «Հաւատամք… ի մի Տէր՝ Յիսուս Քրիստոս, յՈրդին Աստուծոյ, ծնեալն յԱստուծոյ Հօրէ՝ միածին, այսինքն յէութենէ Հօր: Աստուած յԱստուծոյ, լոյս ի լուսոյ, Աստուած ճշմարիտ՝ յԱստուծոյ ճշմարտէ» [թրգմն. «Հավատում ենք մեկ Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսին, Աստծո Որդուն, ծնված Հայր Աստծուց Միածին, այսինքն՝ Հոր էությունից։ Աստված՝ Աստծուց, լույս՝ լույսից, ճշմարիտ Աստված՝ ճշմարիտ Աստծուց»]։
Բնականաբար, Քրիստոսի Աստվածությունն ուրացողներ եղել են դեռ ամենասկզբում, ինչպես որ եղել են Աստծո գոյությունն ուրացող մարդիկ. «Անզգամն իր սրտում ասաց, թե Աստված չկա»։ Իսկ Հիսուսի ժամանակակիցներից ոմանք և նրանց հետևորդները բոլոր դարերում գայթակղված ասում էին. «Դու մարդ ես և քո անձն Աստված ես համարում»։ Ավետարանները չափազանց հստակ են Քրիստոսի Աստվածությունը հաստատելու մեջ. «Սկզբից էր Բանը, և Բանն Աստծո մոտ էր, և Բանն Աստված էր»։ Հիսուս իր մասին ասում է. «Ամեն իշխանություն երկնքում և երկրի վրա ինձ տրվեց», «Ես և Հայրը մի ենք»։ Քրիստոնեական եկեղեցին հիմնված է Քրիստոսի աստվածության հավատքի վրա. նա, ով չի հավատում Քրիստոսին իբրև «Որդի Աստծո՝ Աստված ճշմարիտ», ամեն բան կարող է լինել՝ բացի քրիստոնյայից։

ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՄԿՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ և ՓՈՐՁՈՒԹՅՈՒՆԸ - Մեկնություն

Մատթ. 3:13-17 (4:1-11)
Հեղինակ՝ Պերճ Գուլումյան (Հայր Պարթև)
Աղբյուր՝ Faith Hope Love Mission 
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

13Այն ժամանակ Հիսուս Գալիլիայից Հորդանան եկավ, Հովհաննեսի մոտ՝ նրանից մկրտվելու։

14Իսկ Հովհաննեսն ընդդիմացավ նրան ու ասաց. «Ի՛նձ պետք է, որ քեզնից մկրտվեմ, եւ դու ի՞նձ մոտ ես գալիս»։ 

15Հիսուս պատասխանեց եւ ասաց նրան. «Թո՛ւյլ տուր հիմա, որովհետեւ այսպես վայել է, որ մենք կատարենք Աստծու ամեն արդարություն»։ Եւ ապա նրան թույլ տվեց։ 

16Եւ երբ Հիսուս մկրտվեց, իսկույն ջրից դուրս ելավ. եւ ահա երկինքը բացվեց նրան, եւ նա տեսավ Աստծու Հոգին, որն իջնում էր ինչպես աղավնի եւ գալիս էր իր վրա։ 

17Եւ ահա՝ մի ձայն երկնքից, որ ասում էր. «Դա՛ է իմ սիրելի Որդին, որն ունի իմ ամբողջ բարեհաճությունը»։

Մեկնություն

ՄԿՐՏՉԻ ՔԱՐՈԶՉՈՒԹՅԱՆ ՍԿԻԶԲԸ - Մեկնություն

Մատթ. 3:1-12
Հեղինակ՝ Պերճ Գուլումյան (Հայր Պարթև)
Աղբյուր՝ Faith Hope Love Mission 
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

1 Այն օրերին Հովհաննես Մկրտիչը գալիս է քարոզելու Հրեաստանի անապատում եւ ասում. 
2 «Ապաշխարեցե՛ք, որովհետեւ երկնքի արքայությունը մոտեցել է»: 
3 Սա՛ է այն մարդը, որի մասին Եսայի մարգարեի բերանով ասվեց. «Անապատում կանչողի ձայնն է, պատրաստեցե՛ք Տիրոջ ճանապարհը եւ հարթեցե՛ք նրա շավիղները»: 
4 Եւ ինքը` Հովհաննեսը, ուղտի մազից զգեստ ուներ եւ կաշվե գոտի` իր մեջքին, իսկ նրա կերակուրն էր մորեխ ու վայրի մեղր: 
5 Այն ժամանակ նրա մոտ էին գնում բոլոր երուսաղեմացիները, ամբողջ Հրեաստանն ու Հորդանանի շրջակայքի ժողովուրդը, 
6 մկրտվում էին նրանից Հորդանան գետում եւ խոստովանում էին իրենց մեղքերը: 
7 Եւ նա տեսնելով սադուկեցիներից եւ փարիսեցիներից շատերին, որոնք եկել էին իր մկրտությանը, ասաց նրանց. «իժերի՛ ծնունդներ, ո՞վ ձեզ սովորեցրեց փախչել վերահաս բարկությունից: 
8 Այսուհետեւ ապաշխարության արժանի գործեր կատարեցե՛ք. 
9 եւ մի՛ հավակնեք ասել դուք ձեզ, թե` Աբրահամը մեր հայրն է. ասում եմ ձեզ, որ Աստված կարող է այս քարերից էլ Աբրահամի որդիներ դուրս բերել. 
10 որովհետեւ կացինն ահա ծառերի արմատին է դրված: Ամեն ծառ, որ բարի պտուղ չի տա, կտրվում եւ կրակն է գցվում: 
11 Ես ձեզ ջրով եմ մկրտում ապաշխարության համար, բայց ով գալիս է ինձնից հետո, ինձնից ավելի հզոր է, եւ ես արժանի չեմ հանելու նրա կոշիկները. նա կմկրտի ձեզ Սուրբ Հոգով եւ հրով. նա, 
12 որի քամհարը իր ձեռքում է, եւ կմաքրի իր կալը, ցորենը կհավաքի իր շտեմարանում եւ հարդը կայրի՛ անշեջ կրակով»:

ՆԵՐՈՒՄ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղք գործեցի՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Ընդունիր ինձ, ինչպես Անառակ որդուն - Ավետարանի անառակ որդին ոտնահարել էր իր հոր սերը. նրա սիրտը վիրավորված էր, հարստությունը՝ վատնված։ Սակայն հակառակ այս իրողություններին, անառակն իր հոր կողմից ընդունվեց մեծագույն խանդավառությամբ։ Պատճառն այն էր, որ որդին նախ անդրադարձավ իր ընկած վիճակին, ապա զգաց և հավատաց, որ միայն իր հոր սերը կկարողանա բարձրացնել իրեն այդ ընկած վիճակից։ Արդարև հայրը վերստին բացեց իր սիրո ծորակը բարոյապես և ֆիզիկապես տգեղացած իր որդու վրա և լվաց նրան իր արցունքներով։ Հայրական համբույրը կրկին փոխանցեց անառակին այն շնորհը, որը նրան վերստին գրավիչ և գեղեցիկ մի երիտասարդ դարձրեց։ Հայրը մորթեց տոների և մեծ առիթների համար նախատեսված պարարտ եզը՝ իր մոլորված զավակի վերադարձը տոնելու համար։ Երջանիկ այս պայմանների ներքո տեղի ունեցավ անառակի վերադարձը, ուստի աղոթասացը խնդրում է իր երկնավոր Հորը, որ ինքը ևս նման ընդունելության արժանանա՝ անառակի ոգով «մեղնչեցի երկնքի և քո առաջ» ասելուց հետո։ 

ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԾՆՈՒՆԴԻՑ ՀԵՏՈ - Մեկնություն

Մատթ. 2:1-18
Հեղինակ՝ Սահակ Եպս. Մաշալյան
Աղբյուր՝ ՇՈՂԱԿԱԹ ՀԸ
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

1 Երբ Հիսուս ծնվեց Հրեաստանի Բեթղեհեմ քաղաքում, Հերովդես արքայի որով, ահա արեւելքից մոգեր եկան Երուսաղեմ եւ ասացին.
2 «Ուր է հրեաների արքա՞ն, որ ծնվեց, որովհետեւ նրա աստղը տեսանք արեւելքում եւ եկանք նրան երկրպագելու»։ 
3 եւ երբ Հերովդես արքան լսեց այս, խռովվեց, նրա հետ՝ եւ Երուսաղեմի ամբողջ ժողովուրդը։
4 եւ հավաքելով բոլոր քահանայապետներին ու ժողովրդի օրենսգետներին՝ հարցրեց նրանց, թե ուր պիտի ծնվի Քրիստոսը՞։ 
5 եւ նրանք ասացին նրան. «Հրեաստանի Բեթղեհեմ քաղաքում, որովհետեւ մարգարեի միջոցով այսպես է գրված. 
6 «Եւ դու, Բեթղեհե՛մ, Հուդայի երկի՛ր, Հուդայի քաղաքների մեջ փոքրագույնը չես. քեզնից մի իշխան պիտի ելնի ինձ համար, որ պիտի հովվի իմ ժողովրդին՝ Իսրայելին»։ 
7 այն ժամանակ Հերովդեսը գաղտնի կանչեց մոգերին եւ նրանցից ստուգեց աստղի երեւալու ժամանակը։ 

ՄԵՂԱՆՉՈՒՄ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Մեկնություն՝ ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ներածություն Տուն Ա Տուն Բ Տուն Գ Տուն Դ Տուն Ե Տուն Զ Տուն Է Տուն Ը

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղք գործեցի՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Մեղք գործեցի երկնքի ու Քո առաջ - Սա զղջման և դարձի եկող մեղավորի դասական աղաղակն է, որ առաջին անգամ հնչեց Ավետարանի Անառակ որդու բերանից։ Այս խոսքով հաստատվում է Ավետարանի քարոզած այն ճշմարտությունը, որ բոլոր մեղքերը, անկախ այն բանից, թե դրանք գործնականում ում դեմ են կատարվել, իրականում գործվում են Աստծո առջև և Աստծո դեմ։ Արարքի՝ Աստծո դեմ գործված լինելու հանգամանքն է, որ այն զատում է մյուս արարքներից և վերածում մեղքի։ Աստծո դեմ գործված արարքն է, որ մենք մեղք ենք կոչում։ Իրականում, մեր բոլոր գործերը կա´մ Աստծո դեմ են, կա´մ Աստծո համար. արարքները խորապես և վերջնական վերլուծելուց հետո, կտեսնենք, որ  բարոյական և կրոնական գիտակցություն ունեցող էակի համար չեզոք արարք գոյություն չունի։ Քրիստոս ասում է. «Քանի որ իմ եղբայրներից մեկի համար արեցիք, Ինձ համար արեցիք, եթե եղբայրներիցս որևէ մեկին չարեցիք, Ինձ չարեցիք»:

ՄՈԳԵՐԻ ԵՐԿՐՊԱԳՈՒԹՅՈՒՆԸ - Մեկնություն

Մատթ. 1:18-25, 2:1-12
Հեղինակ՝ Պերճ Գուլումյան (Հայր Պարթև)
Աղբյուր՝ Faith Hope Love Mission 
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

18 Հիսուս Քրիստոսի ծնունդը այսպես եղավ. նրա մայրը` Մարիամը, որ Հովսեփի նշանածն էր, նախքան նրանց` իրար մոտենալը, Սուրբ Հոգուց հղիացած գտնվեց: 
19 Եւ Հովսեփը` նրա մարդը, քանի որ արդար էր եւ չէր կամենում նրան խայտառակել, մտածեց առանց աղմուկի արձակել նրան: 
20 Եւ մինչ նա այս բանի մասին էր մտածում, ահա Տիրոջ հրեշտակը երազի մեջ երեւաց նրան եւ ասաց. «Հովսե՛փ, Դավթի՛ որդի, մի՛ վախեցիր քեզ մոտ առնելու Մարիամին` քո կնոջը, որովհետեւ նրա մեջ ծնվածը Սուրբ Հոգուց է: 
21 Նա մի որդի պիտի ծնի, եւ նրա անունը Հիսուս պիտի դնես, քանի որ նա պիտի փրկի իր ժողովրդին` իր մեղքերից»: 
22 Սակայն այս ամենը եղավ, որպեսզի կատարվի, ինչ որ Տիրոջ կողմից ասվել էր Եսայի մարգարեի բերանով. 
23 «Ահա կույսը պիտի հղիանա եւ մի որդի պիտի ծնի, եւ նրան պիտի կոչեն Էմմանուել, որ նշանակում է Աստված մեզ հետ»: 
24 Եւ Հովսեփը քնից արթնանալով` արեց, ինչպես հրամայել էր իրեն Տիրոջ հրեշտակը, եւ իր կնոջն առավ իր մոտ:
25 Բայց նրա հետ չհարաբերվեց, մինչեւ Մարիամը ծնեց իր անդրանիկ որդուն եւ նրա անունը դրեց Հիսուս: