ԳԵԹՍԵՄԱՆԻԻ ԱԿԱՆԱՏԵՍԸ

Նվիրում եմ եղբորս`

Տ. Մարկոս քահանա Մանգասարյանին

Դուռն ուժգին բախում էին:

- Մարիա՛մ, բացի՛ր. գիտեմ` ներսում են,- բղավում էր տղամարդու խռպոտ ձայնը:

Հովհաննեսը վեր թռավ քնից: Բռունցքներով տրորեց աչքերը` զատորոշելու համար երազի ու իրականության սահմանը: Լսեց մոր անհանգիստ ձայնը: Զգուշավոր քայլերով մոտեցավ տանիքի եզրին և մինչև գոտկատեղը ձգվեց առաջ: Դռան շեմին Վարդապետի աշակերտներից մեկն էր` Սիմոնի որդին, նրա հետ մի քանի զինվորներ` սրերով և մահակներով:

- Ի՞նչ է պատահել, Հուդա՛,- տարակուսած հարցրեց Մարիամը` դուռը բանալով,- ի՞նչ են նշանակում այս զինվորները...

- Եղբայրներն ո՞ւր են,- հարցրեց Հուդան` կարծես չլսելով Մարիամի հարցը. Իսկարիովտացու հայացքը խուսափում էր կնոջ աչքերից:

- Դուրս են եկել մի քանի րոպե առաջ: Դու նրանց հետ չէի՞ր:

- Ո՛չ,- կոպտորեն վրա բերեց Իսկարիովտացին,- Հիսո՞ւսն էլ նրանց հետ է,- շարունակեց նա` փորձելով դռան շեմից ներս խուժել:

ԲԵԹՂԵՀԵՄ

Անապատը` երախը բաց, սուզվել էր նիրհի մեջ: Այժմ հանգիստ էր առնում ցերեկվա տանջող շոգից, շնչում էր ծանր ու քամոտ: Ահա բաց երախում նկատվեց լեզուն` կրակի երկնուղեշ սյուն` կարմիր, ինչպես հրաբուխը:

- Ի զե՛ն,- հրահանգեց միջին տարիքի ամրակազմ մի տղամարդ` քարավանապետը, և ընդամենը հինգ ուղտերից բաղկացած քարավանը ուղղություն բռնեց դեպի լույսի օազիսը:

... Հանկարծակի գրոհը շրջափակման մեջ վերցրեց քարավանին. ելք չկար, զոհեր պետք չէին, անհրաժեշտ էր հանձնվել:

Երբ գերյալներին մոտեցրեցին փոքրիկ ճամբարին` ինը-տասը վրաններ, ուղտեր, խարույկ, Մելքոնի սիրտը հանգստացավ. հասկացավ, որ ավարառու բեդվինների ձեռքը չի ընկել, հետևաբար փրկության ելք կար:

Խարույկի շուրջ նստածների թիվը չէր անցնի մեկ տասնյակը: Բացի երկուսից` ճերմակազարդ ու պատկառելի մի ծերունի և հաբեշական արտաքինով սևաթույր մի երիտասարդ, մնացյալներն աչքի էին ընկնում ռազմական սպառազինմամբ:

Մելքոնին` որպես քարավանի առաջնորդի, ներկայացրեցին ծերունուն:

- Ողջո՛ւյն, օտարակա՛ն, ի՞նչն է քեզ բերել մեր գիշերային ճամբար,- հարգալից հարցրեց ծերունին:

ՆԱՄԱԿ ՍԻՐԵԼԻԻՍ - Ամանոր 2012

Գիտե՞ս սիրելիս, ինչ չափով, որ կուզեիր կողքիդ լինեի, ինձ համար քիչ է. ես ավելին կուզեի... Չգիտեմ, թե ի ՛նչ չափի միավորով է չափվում այդ, բայց աշխարհի և ոչ մի սարքավորում այն չափել չի կարող. միայն Աստծո ստեղծած ամենանուրբ, անկրկնելի, ամենաժրաջան փոքրիկ սարքը` մարդկային սիրտը, կարող է չափել կարոտս, ցանկությունս, սերս... Ես սենտիմենտալ չեմ, գիտես, բայց ես կուզեի գրկել քեզ հիմա, ամուր գրկել, այնքան ամուր, որ փոքրիկս որովայնումդ ուժեղ քացի տար` «Պա ՛պ, բոլ ա մամայիս ճզմես ձեռքերիդ մեջ»: Ու մենք կլացեինք, առատ, անսքող արցունք կգնար մեր զույգ աչքերից (ինչպես որ հիմա ես եմ լաց լինում) ու արցունքներով հրաժեշտ կտայինք ամեն անսվաղ, անհարթ ու տհաճ, կսկիծ ու լարում, ցավ ու արցունք բերող ամեն մի բանի... Իրար կհպեինք շուրթերը մեր պաղ ու կշշնջայինք «Դե՛, մնա ՜ս բարով, արդեն անցյալ տարի»: 

Դու կկոճկեիր վերնաշապիկիս կոճակը վերին (ինչպես սիրում ես), ճակատս կդրոշմեիր հեզիկ համբույրով, իսկ ես փոքրիկ-փոքրիկ սպիտակ ափերը քո այտերիս հպած նուրբ կշշնջայի «ՇԱ՜Տ ԵՄ ՍԻՐՈՒՄ ՔԵԶ»: Ու ձեռք ձեռքի տված մենք կբացեինք նոր տարեգալոց վարագույրը մեծ և քայլքով ամուր, որ կոչվում է սեր, առաջ կընթանայինք մեր փոքրիկի հետ` հավատքը սրտում:

Հիմա սիրելիս, երբ տարածքն է միայն բաժանարարը մեր, ե՛կ իրագործենք տեսլականն իմ այս աղոթքում խոնարհ: 

ԵՍ ՍԻՐՈՒՄ ԵՄ ՔԵԶ: ՇՆՈՐՀԱՎՈՐ ԻՄ ՍԵՐ:

Միշտ քո` ...
2011, 12,31
23:55
Մայրավանք  

Միացի՛ր ՍԱՐԿԱՎԱԳԱԳՐՔԻՆ նաև facebook-ում

ԽՆՈՑԻ

Աշնան արևը ծուլորեն պարպում է իր ջերմության վերջին մնացորդները` ջանալով լույսով ցողել Աստծո ամեն մի արարածի: Առաքել պապը` կնճիռների արանքում սքողած նահապետական իմաստությունը, ճակատը` արևին դեմ-հանդիման, նստել է ծռված պատի մոտ` ցածրիկ աթոռին, և երկար ունքերի տակից նայում է տերևաթափ բակին` մտովի վերականգնելով երբեմնի շեն պարտեզը:
- Է՜հ,- բազմանշանակ արտաբերեց պապը և ափով ցավագին զարկեց ծնկին:
Ձեռքը սահեց տաբատի պատռվածքի վրայով. հիշեց պառավին... «Ո՞ւմ ա պետք մենակ մարդը, մի կարկտանի էղածն ինչ ա, առանց կնգա գլուխ չի գալի, էլ չասեմ հայաթը, տունը, մարագը...»,- ծերունական որովայնախոսությամբ քթի տակ մռթմռթաց Առաքել պապը ու ձգվեց դեպի հանգիստ օրորվող խնոցին:
- Հո ՜-պա ՜,- ծանրորեն վանկարկելով` ողջ մարմնով հրեց այն:

ՄԱՅՐ ԻՄ

Այսօր հիշեցի մայրիկիս նվիրված մի բանաստեղծություն, որ գրել էի սրանից ուղիղ 10 տարի առաջ` 2001թ. օգոստոսի 20-ին: Դե իհարկե Չարենց կամ Շիրազ չեմ :), բայց կարծում եմ ճիշտ և ըստ արժանվույն կգնահատվեն պատանյակիս առաջին գրական քայլերը:

Մա´յր իմ քնքուշ, թանկագին, 

Մա´յր իմ անուշ ու անգին,

Մա´յր իմ չքնաղ ու բարի,

Մա´յր իմ, մա´յրն ես աշխարհի:

ՄԵՌԵԼՈՑ կամ ԵՐԲ ԺՊԻՏԻ ՏԱԿ ՄԱՀ Է ԹԱՔՆՎԱԾ

... Արևը պարանոցիս է գալարվում, փոշին` ոտքերիս... Քայլում եմ լուռ, գլուխս խոնարհած անցյալի ու ապառնիի զառամյալ տիրոջ` ժամանակի առաջ: Քայլում եմ ու մտածում. «Իսկ ի՞նչ է ներկան... Է՜խ... ներկան էլ մի անցյալ է այս վայրկյանից հետո և կամ ապագա` մի քանի վայրկյան առաջ. ամբողջ կյանքում մարդը փախչում է ներկայից, կառուցում է ապագան ու հանակարծ... հանկարծ հենց ինքն էլ դառնում է անցյալ»:

ՇՈՒՆԸ

Հավաքված բազմությունը, տեղի տալով սիրելի Վարդապետի` փոքր-ինչ հանգիստ առնելու հորդորին, աստիճանաբար ցրվեց: Վարդապետը, դույզն-ինչ թեքված մի ոտքի վրա, հայացքով ուղեկցեց հեռացողներին, ապա հանգիստ քայլերով ուղղվեց դեպի տաճարի բակի հեռավոր անկյունում առաջացող ստվերը: Հոգոց հանելով նստեց ստվերում, փակեց աչքերը, դեմքն ուղղեց երկինք: Չնայած տեղ-տեղ արևից խանձվելուն, դեմքը գունատ էր, իսկ հոգնությունն` ակնհայտ: Չանցած մի քանի վայրկյան` բացեց աչքերը. դրանցում անսովոր առույգություն սկսեց կայծկլտալ: Վարդապետը երկուսի բաժանեց ձեռքի գարեհացը, որ քիչ առաջ մի ժպտուն մանչուկ էր ոգևորությամբ Իրեն հյուրասիրել և մի փոքր պատառ տարավ բերանը: Յուրայինները դեռ չէին դարձել շուկայից, և այդ հանգամանքը սկսում էր անհանգստացնել Վարդապետին: «Չլինի՞դարձյալ օրենսգետները կամ փարիսեցիները սադրիչ քայլերի են դիմել` փորձելու համար առաքյալներին... Դեռ որքա՞ն նրանք պետք է շարունակեն իրենց կեղծ ու անաստված ընթացքը, որքա՞ն ժամանակ դեռ կույր պիտի մնան»,- մտքում արտասանեց Վարդապետը` հացի ևս մեկ պատառ մոտեցնելով շուրթին: Ձեռքն անակնկալ քարացավ շուրթերի մոտ. քիչ հեռվում` պատի տակ, շարված փայտե արկղերի միջև ինչ-որ բան շարժվեց:

ՀՐԵՇՏԱԿԸ

Նվիրվում է Միլենայի հիշատակին

- Օդը ծանր է. բացե՛ք պատուհանները,- արթնանալով իրեն պաշարած ծանր վիճակից` հրամայեց Արամը:

Կինը, թեև դժգոհ էր ամուսնու այս պահանջից (գիշերվա օդը բավական պաղ էր), այնուամենայնիվ տեղի տվեց ամուսնու պահանջին և մոտենալով պատուհանին բաց արեց այն` ամբողջ կրծքով մեկ խոր հոգոց հանելով: Զգալով, որ ամուսինն այլևս ուշադրություն չի դարձնում իրեն` պատուհանը շատ քիչ բացեց, պատուհանագոգին դրված փոքրիկ արձանը դրեց փեղկի դիմաց, որպեսզի նորից չփակվի, և մոտեցավ սենյակի գրեթե կենտրոնում դրված մեծ մահճակալին:

Նա չքնաղ էր… Հրեշտակ… Ուրիշ ոչ մի բառ միտս չի գալիս` նրա գեղեցկությունն արտահայտելու համար: Բայց ինչո՞ւ միայն գեղեցկությունը: Նա հրեշտակ էր ամեն ինչով և ամեն ինչում: Լինել այս աշխարից, ապրել այս աշխարհի փտող հասարակության մեջ և մնալ այդքան նուրբ և այդքան մաքուր… Սա միայն հրեշտակին է հատուկ: Համենայն դեպս իմ պատկերացումներն այսպիսին են: Չեմ ճանաչել նրան, չեմ կարող ասել, թե նրա հետ ունեցած իմ մի քանի րոպե ձգված շփումը ճիշտ գնահատական կտար նրա անձի մասին, սակայն մի բան հաստատ գիտեմ. նա հրեշտակ էր:

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 5)

Կարդա՛ նաև`

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 1)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 2)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 3)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 4)

Բարի լույս, իմ ընկե՛ր: 

Նամակդ ստացա, շատ ուրախ եմ: Ուրախ եմ, որովհետև քեզ հանգիստ եմ գտնում:

Այս մեծ աշխարհում, որն իրականում այնքան էլ մեծ չէ, ուղղակի մենք ենք շատ փոքր, քեզ նման շատերը կան: Բոլորս էլ մեր անկյունն ունենք այս հողի վրա, չկա մեկը, ով իր անկյունը չունենա: Շատերն այս մեծ աշխարհում իրենց անկյունը գտել են օղու շշի հատակին (մի՛ զարմացիր. այն շատ խորն է), ոմանք` իրենց ձեռքով պատրաստված անդնդախոր դրամապանակների խորհրդավոր ու մթին ծալքերում (ես միշտ զարմանում եմ. գիտե՞ս, կարելի է հասկանալ այն մարդուն, ով դառնում է իր իսկ գերին, սակայն երբ դառնում ես քո իսկ ստեղծած թղթի կամ մետաղի կտորի գերին, ստրուկը, այդ արդեն չեմ կարող հասկանալ...), ոմանք էլ` իրենց իսկ մարմնի տարբեր մասերի: Իսկ ես ուզում եմ, որ դու ճիշտ ընտրես քո անկյունն այս աշխարհում: Օղու շշի հատակը, դրամապանակներն ու մարմնի այլևայլ մասերը... սրանք բոլորն էլ կգնան, կկորչեն, հավիտյան կվերանան:

ԹՌԻՉՔԻՑ ԱՌԱՋ և ՀԵՏՈ

- Ներեցե՛ք, պարո՛ն… Նուրիջանյան, Ձեր փաստաթղթերում որոշ անճշտություններ կան,- ակնոցի տակից զննելով Հայկազին` ասաց օդանավակայանի անցագրային կետի աշխատակիցը:

- Համմե՞, քո՛ւր ջան,- սեղմվելով սեղանին` կես զարմացական, կես հարցական ասաց Հայկազը:

- Ձեր փաստաթղթերը թերի վիճակում են. անճշտություններ կան,- ներողամիտ ժպիտով կրկնեց աշխատակիցը:

Հայկազը փնչացնելով շրջվեց և սկսեց «վազվզող» մարդկանց մեջ որոնել եղբորը: Լևոնը, քիչ հեռու կանգնած, ժպիտը դեմքին նայում էր եղբոր կողմը: Հայկազը «հազար տարի» չէր եղել Հայաստանում, մեկ ամսով վերադարձել էր հայրենիք` ծնողներին ու հարազատներին տեսնելու, բայց այժմ, երբ ժամանակն էր վերադառնալու, կարծես թե գործերը չէին ուզում ստացվել:

Լևոնը ձեռքով նշան արեց` Հայկազի որոնող հայացքը կանգնեցնելով իր վրա: Ասես գոտեպնդվելով կրտսեր եղբոր ներկայությունից` Հայկազը շրջվեց դեպի սեղանը, գրպանից դուրս բերեց թաշկինակը, սրբեց ճակատի` վայրկենաբար հայտնված քրտինքը և շփոթված դիմեց աշխատակցին.

- Բա… հիմա չե՞մ կարող թռչել:

ՔՐԻՍՏՈՍ ՀԱՐՅԱՎ...

Կնոջ մանրիկ քայլերը հաղթանդամ զորականի քայլվածքի պես աղմկոտ էին հնչում ընդարձակ պալատում` ընդելուզված ոսկեկոփ սյուներով, լուսասփյուռ ջահերով, տարերային աստվածություններ ներկայացնող կուռքերով. պալատի սրահներն, առհասարակ, մեհյանի տպավորություն էին թողնում:

Զինվորը արձակեց կնոջ ձեռնակապերը, պատվիրեց ներս մտնելիս խոնարհվել ու խոր գլուխ տալ արքաների արքային, ապա բարբարոսի բրտությամբ քարշ տվեց կնոջը դատաստանի սրահ: Այստեղ աջ և ձախ դրված կրակարանների կողքերին համաչափ շարվել էին սպիտակազարդ քուրմերը ներկած դեմքերով: Նրանցից այն կողմ բազմած էին իշխանական արտաքինով և կանացի շարժուձևով ինչ-որ մարդիք, որոնց միջից կայսրը աչքի էր ընկնում արտասովոր զարդարանքով և ամենակենտրոնում` պատվանդանի վրա, նստած լինելու հանգամանքով:

ԿՐԱԿ

Ամբոխը` որպես սնդիկի ահռելի զանգված` ծանր ու վտանգավոր, գլորվում էր Երուսաղեմի նեղ ու երկայն փողոցներով: Արևը ծիկրակում էր Գողգոթայի ետևից` բորբ շողարձակումով  լիզելով անցյալով վարակված պատերի հնոտի փոշին: Մարդկային կծիկը սեղմվում էր փողոցի ակցանի մեջ, և հարյուրավոր մարդկանց ոսկորների ճարճատյունը, աղմուկ-աղաղակը, դոփյունն ու ճիչերը արձագանքում էին հինավուրց քաղաքում: Ոտնատակերից փոշին քուլա-քուլա ծառս էր լինում, և կուրացած մարդիկ առաջ էին գլորվում սոսկ հոսանքին տրված: Գլխավերևում փայտյա հսկա խաչեր էին, և դրոշակներ` կարմիր, կանաչ, սև... Ոմանց ձեռքերում լապտերներ էին և սաղմոսարաններ. ոմանց շուրթերին օրհնություններ, ոմանց` հայհոյանք…

ՀՐԱԺԱՐՈՒՄ կամ ՄԵՂՔԻ ՍՊԻՆԵՐ

Նվիրվում է ազնիվ ընկերոջս`

Տաթևիկ Աղաբաբյանին

Դրամապանակը, որ գտել էր թերթի կրպակից վերադառնալիս` շենքի մուտքի մոտ, այժմ աղքատիկ հյուրասենյակի շրջանաձև հին սեղանի ուղիղ կենտրոնում էր: Ակնապիշ նայում էր դրան, նայում չթարթելով, արցունքոտվելու չափ ակնապիշ: Հառել էր չռած հայացքը կաշվե առարկային ու մտածում էր, վերհիշում թե ինչպե՛ս վերցրեց այն:

Հեռվից էր նկատել դարչնագույն իրը գետնին (չնայած ծեր տարիքին` տեսողությունն անթերի էր, և ինքն էլ առույգությունից ու առողջությունից այդքան բողոք չուներ) ու հետաքրքրությունից մղված` մոտեցել էր: Կանգնել էր դրամապանակի վերևում, մի քանի վայրկյան մտածել, զգուշավոր հայացք նետել աջ, ապա` ձախ, ցուցամատով սրբել ճակատի, հետո բարակ բեխերի տակ հայտնված քրտինքը, ապա իբր թե պատահական ձեռքից գետին էր սահել օրաթերթը, որի հետ միասին դրամապանակը կտրվել էր գետնից…

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 4)

Արթուր սրկ. Սարգսյան /Եղիցի անուն Տեառն օրհնեալ/ (2006)

Կարդա՛ նաև`

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 1)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 2)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 3)

ՆԱՄԱԿ ԻՆՔՍ ԻՆՁ (մաս 5)

Բարի երեկո՛:

Հետաքրքիր է չէ՞, միշտ երեկոները կամ էլ գիշերն եմ քեզ նամակ գրում, կարծեմ ես էլ գիշեր եմ... Ինչևէ, հուսով եմ` մի օր առավոտյան կգրեմ:

Երեկ գիշերը (էլի գիշեր...) լուսարարից եկեղեցու բանալին խնդրեցի. ուզում էի բարձրանալ աղոթքի: Դուռը փակեցի ու դուրս եկա շենքից: Հորդառատ անձրև էր տեղում: Սկսեցի կամաց-կամաց քայլել դեպի եկեղեցի տանող աստիճանները: Անձրևն ավելի էր ուժեղանում, իսկ, քայլերս` ավելի դանդաղում: Երկինքն էլ, գիտե՞ս, լալիս էր ինձ վրա: Անձրևի կաթիլներն սկսեցին հոսել ճակատիս վրայով: Շատ ծարավ էի: Մինչև ոսկորներս թրջվեցի ու շարունակում էի դանդաղ քայլերով բարձրանալ աստիճաններով: Ամպերն անդադար որոտում ու երկնառաք իրենց բողոքն էին բարձրացնում (նրանք էլ ինձ տանել չեն կարողանում), ես խանգարում էի սիրահարված անձրևին: Ես անցանկալի մի խոչընդոտ էի մայր հողի ու խելագար անձրևի սիրատենչ գրկախառնման միջև:

Ահա, արդեն մոտենում եմ եկեղեցուն, դարավոր մի եկեղեցի, որ իր ամբողջ էությամբ սրտիս մեջ է դրոշմված: