ՅՈԹՆ ՈՒ ՔԱՌԱՍՈՒՆՔԸ «ՄԻ ԴՌՆՈՎ»

Խորհրդային անաստված 70 տարիները բազմաթիվ ավերներ թողեցին իրենց ետևում, ավերներ ֆիզիկական, հոգեբանական, բարոյական, հոգևոր և գաղափարական: Քրիստոնեության հանդեպ ոխերիմ թշնամությունը ջնջեց քրիստոնեական շատուշատ սկզբունքներ ու ծիսակատարություններ Խորհրդային Հայաստանի «պրոլետար» զանգվածի հիշողությունից: Դրանց թվում ամենից շատ տուժածը թերևս մահվան ու մահացածների հետ կապված սովորություններն են: Բնական է. վշտի մեջ հայտնվելով, հարազատի կորցնելով` ընտանիքի անդամները, լինեն հավատավոր, թե աթեիստ, միշտ փորձում են անհրաժեշտ ու հնարավոր ամեն բան անել իրենց ննջեցյալին ըստ արժանվույն ճանապարհ դնելու համար: Միայն թե առանց իրազեկ մարդու` հոգևորականի, կատարված հոգևոր արարողությունները արդյունքում դարձել են մեկը մյուսի վրա ավելացված «պիտի»-ների մի շարան, որոնց իմաստը չի հասկանում ոչ ոք (չնայած երբեմն հայտնվում են գերդաստանային իմաստակներ, որ փորձում են հիմնավորել ադաթը), բայց կիրառում են բոլորը: Ավելի հաճախ էլ հանդիպում են սովորույթ դարձած ինքնահնար ծեսեր, որոնք եկեղեցական ծիսակատարության այլափոխված տարբերակներն են:

ԵՂԻԱՅԻ ՈԳԻՆ

Քանի որ մոտենում է Եղիա մարգարեի տոնը, առաջարկների հերթականությունը խախտելով՝ փորձեմ ներկայացնել Yerem ընթերցողի առաջադրած ավետարանական հատվածը՝

«Եվ եթե ուզում եք ընդունել, Հովհաննե՛սն է Եղիան, որ գալու է» (Մատթ. 11:14)։

Փրկչի այս խոսքը հնչեց այն ժամանակ, եթբ ինքը՝ Քրիստոս, մարգարեներից վերջինին՝ Հովհաննես Մկրտչին էր «գովում» (տես Մատթ. 11:7-19)՝ համեմատելով Հին Կտակարանի ամենից խստակյաց մարգարեի՝ Եղիայի հետ: Այս համեմատության համար մի շարք ծանրակշիռ հանգամանքներ կային.

ա. Աստվածաշնչում Եղիա մագարեի մասին պատմվում է Թագավորությունների 3-րդ և 4-րդ գրքերում: Վերջինի մեջ՝ Դ Թագ. 2:11, նկարագրվում է Սուրբ մարգարեի՝ ողջ-ողջ երկինք վերանալը, ինչի շնորհիվ Եղիան մշտապես նկատվում է որպես անմահ (այս շնորհին արժանացածներից են նաև Ենովքը (տե՛ս Ծննդ. 5:23) և համաձայն ավանդության՝ Սուրբ Կույս Աստվածածինը):

ԱՆՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆ՝ ՔԱՂՑԿԵՂԱՅԻՆ ՄԵՂՔԸ

Միջին տարիքից բարձր մի տղամարդ էր, երկար անհավասար մորուքով, մրոտ ձեռքերով, վրայից հօդս ցնդող «գարշահոտով», հագին՝ պատառոտված կեղտոտ տաբատ և մինչև կուրծքը բաց վերնաշապիկ: Երևաց մետրոյի վագոնի մյուս ծայրում. փող էր մուրում: Ոչինչ չեր ասում, մոտենում էր մարդուն, գլուխը լուռ խոնարհում ու ձեռքը ուղղակի երկարում էր դեպի մարդիկ: Ոմանք ընդհանրապես նրա կողմ էլ չէին նայում, ոմանք դեմքի դժգոհ արտահայտություն էին ընդունում, որոշները՝ ժպտում էին քաղաքավարի... Միայն մի մարդ ձեռքը երկարեց ու մետաղադրամ ձգեց: Կանգառ էր, անհաջող «որսից» հիասթափված դուրս եկավ վագոնից: Ինձ էլ էր մոտեցել, բայց... Մտածում ես, ի՞նչն է պատճառը համատարած այս անտարբերության... Ներկաներից շատ շատերի համար ոչինչ է այն, ինչ այս մարդը ուզում էր, բայց...

ԾՆՎԵ՞Ց ՔՐԻՍՏՈՍ...

Կինն արտասվում էր և աղաղակում. «Սա հրաշք է, իսկական հրաշք, ինչ լավ է, որ եկաք, եկաք հենց այսօր: Մի քանի ժամից Նարեկս պիտի մեկնի Գերմանիա վիրահատության: Ա՜խր սա հրաշք է: Վե՛րջ, ես արդեն հավատում եմ, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, որ Նարեկս բժշկվելու է: Փա՛ռք քեզ, Տե՛ր Աստված: Ես հավատում եմ»: Այս խոսքերը ես լսում էի նախամուտքից, մի պահ ինքս անորոշության մեջ հայտնվեցի՝ չհասկանալով՝ ինչ է կատարվում: Անմիջապես ներս մտանք: Նարեկը անվաչմուշկները հագին նստած ինչ-որ անհասկանալի կետի էր նայում, իսկ բազմանդամ ընտանիքի մյուս երեխաները իրենց հերթին զարմացած մեզ էին նայում: Հայրը մի քիչ շփոթված փորձում էր հասկանալ, թե ինչ է կատարվում, կարծես մտածում էր՝ հավատա արդյոք կնոջ խոսքերին և խոստովանությանը: Իսկ մայրը մեր այցից խառնված ոչ տան աղն էր գտնում, ոչ՝ հացը, ոչ էլ ջուրը: Երբ տնօրհնեքի արարողությունը սկսվեց, Նարեկին մոտեցրին սեղանին: Նա սկզբից մինչև վերջ անշարժ նայում էր լույսին և ժպտում: Երկար ժամանակ փորձեցի հասկանալ՝ ինչու է նա այդքան լայն բացված աչքերով անթարթ նայում լույսին, և ինչ էր նա գտել այնտեղ: Հիմա մտածում եմ՝ գուցե այն, ինչ չեն գտնում նրանք, ովքեր տարիներ շարունակ գտնվում են Լույսի կողքին, տեսավ Նարեկը: Գուցե այն, ինչ մեր գիտակից աչքերին հրաշք չի երևում, հրաշք դարձավ այս ընտանիքի՝ փոքր-ինչ անտեղյակ աչքերում: Մի՞թե այս չի պահանջում Աստված. մանկան պես պարզ հավատք ունենալ: Մյուս կողմից ամեն անգամ ակնհայտ է դառնում, որ կարիքավոր մարդիկ ավելի շատ են ապավինում Տիրոջը, ավելի շատ են փնտրում նրան: Ո՞վ կապրեր այն տներում, որտեղ այցելեցինք, այն տներում, երբ իր դերն ունեցող տան ամեն հատված փոխել էր իր տեղն ու գործառույթը, երբ մի սենյակից մյուսին անցնելու համար մարդուց զգուշություն էր պահանջում, երբ քամուց անգամ երկաթե դուռն էր վախենում, երբ երեխաները ջուրն իրենց մաշկին հպելու կարիք ունեին, երբ խոնավության հոտը շնչահեղձ էր անում...երբ դուք ունեք անհամեմատ ավելին:

ՍՈՒՐԲ ԾՆՆԴՅԱՆ ՆԱՄԱԿ ԴՍՏԵՐՍ

Աղջիկս, Եվա՛, այսօր վերստին կարդացի մի շատ հայտնի մարդու` Սուրբ Ծննդյան նամակն ուղղված իր դստերը. հուզվեցի, կարոտեցի ու նորից փափագ առաջացավ քեզ գրելու: Այս արդեն երկրորդ անգամն է, որ գրում եմ քեզ: Գուցե տարիներ հետո դու անգամ չհասկանաս, թե ինչո՛ւ է հայրդ գրում քեզ մանկությանդ անգիտակից այս հասակում, բայց հոգ չէ... Հիմա, երբ աշակերտին հատուկ, հուզմունքից դողացող ձեռքով գրի եմ առնում մտքերս, երևակայությանս մեջ պատկերվում է քո հասունության տարիքի պատկերը, երբ դու, ի՛մ գեղեցկուհի, սրտի ջերմությամբ պիտի ընթերցես հայրիկիդ նամակերը, սեղմես դրանք կրծքիդ ու խնամքով ծալելով` տեղավորես Աստվածաշնչիդ էջերի միջև...

Հիմա ես շատ հեռու եմ քեզանից (կյանքիս արահետն է այդպիսին, և ես եմ այն ընտրել), հեռու մարմնով, բայց երբեք` հոգով: Աստծո ամեն օրն արթնանում եմ կարոտը սրտիս խարանած, բայց և մխիթարվում եմ այն քաջությամբ, համբերությամբ ու սիրով, որ դու և մայրիկդ ցուցաբերում ու հաղորդում եք ինձ: Որքա՜ն նման ես դու մայրիկիդ բնավորությանդ մեջ. համբերատար ես կարևոր հարցերում, անհամբեր` մանրուքներում, փխրուն արցունքոտվելու չափ, բայց և քաջ ու համառ նպատակի առջև, ուշադիր ամեն հարցում, անուշադիր` թերացումներիս հանդեպ... Արտաքինով, սակայն, ասում են` ինձ ես նման: Կար ժամանակ, երբ շատ էի ցանկանում (ներքուստ թաքցնելով, իհարկե), որ նման լինեիր մայրիկիդ` նրա պես գեղեցկուհի, նրա նման հմայիչ: Ինչո՞ւ: