16.5.14

ՆԵՐՈՒՄ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղք գործեցի՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Ընդունիր ինձ, ինչպես Անառակ որդուն - Ավետարանի անառակ որդին ոտնահարել էր իր հոր սերը. նրա սիրտը վիրավորված էր, հարստությունը՝ վատնված։ Սակայն հակառակ այս իրողություններին, անառակն իր հոր կողմից ընդունվեց մեծագույն խանդավառությամբ։ Պատճառն այն էր, որ որդին նախ անդրադարձավ իր ընկած վիճակին, ապա զգաց և հավատաց, որ միայն իր հոր սերը կկարողանա բարձրացնել իրեն այդ ընկած վիճակից։ Արդարև հայրը վերստին բացեց իր սիրո ծորակը բարոյապես և ֆիզիկապես տգեղացած իր որդու վրա և լվաց նրան իր արցունքներով։ Հայրական համբույրը կրկին փոխանցեց անառակին այն շնորհը, որը նրան վերստին գրավիչ և գեղեցիկ մի երիտասարդ դարձրեց։ Հայրը մորթեց տոների և մեծ առիթների համար նախատեսված պարարտ եզը՝ իր մոլորված զավակի վերադարձը տոնելու համար։ Երջանիկ այս պայմանների ներքո տեղի ունեցավ անառակի վերադարձը, ուստի աղոթասացը խնդրում է իր երկնավոր Հորը, որ ինքը ևս նման ընդունելության արժանանա՝ անառակի ոգով «մեղնչեցի երկնքի և քո առաջ» ասելուց հետո։ 

14.5.14

ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԾՆՈՒՆԴԻՑ ՀԵՏՈ - Մեկնություն

Մատթ. 2:1-18
Հեղինակ՝ Սահակ Եպս. Մաշալյան
Աղբյուր՝ ՇՈՂԱԿԱԹ ՀԸ
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

1 Երբ Հիսուս ծնվեց Հրեաստանի Բեթղեհեմ քաղաքում, Հերովդես արքայի որով, ահա արեւելքից մոգեր եկան Երուսաղեմ եւ ասացին.
2 «Ուր է հրեաների արքա՞ն, որ ծնվեց, որովհետեւ նրա աստղը տեսանք արեւելքում եւ եկանք նրան երկրպագելու»։ 
3 եւ երբ Հերովդես արքան լսեց այս, խռովվեց, նրա հետ՝ եւ Երուսաղեմի ամբողջ ժողովուրդը։
4 եւ հավաքելով բոլոր քահանայապետներին ու ժողովրդի օրենսգետներին՝ հարցրեց նրանց, թե ուր պիտի ծնվի Քրիստոսը՞։ 
5 եւ նրանք ասացին նրան. «Հրեաստանի Բեթղեհեմ քաղաքում, որովհետեւ մարգարեի միջոցով այսպես է գրված. 
6 «Եւ դու, Բեթղեհե՛մ, Հուդայի երկի՛ր, Հուդայի քաղաքների մեջ փոքրագույնը չես. քեզնից մի իշխան պիտի ելնի ինձ համար, որ պիտի հովվի իմ ժողովրդին՝ Իսրայելին»։ 
7 այն ժամանակ Հերովդեսը գաղտնի կանչեց մոգերին եւ նրանցից ստուգեց աստղի երեւալու ժամանակը։ 

13.5.14

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԱԶԴԱԳՐԵՐ ՓԱՐԻԶԻ ՄԵՏՐՈՅՈՒՄ


Եթե ինձ հարցնեն, թե Փարիզ բառը լսելիս ի՛նչ է առաջին հերթին մտքումս ծագում, բնավ Էյֆելյան աշտարակի անունը չէ, որ պիտի հիշատակեմ, այլ՝ փարիզյան մետրոն: Ստորգետնյա այս աշխարհը, որի մասին Փարիզում հաստատվելուց հետո մեկ անգամ արդեն գրել եմ, յուրահատուկ ու հիշարժան ոչինչ չունի, բայց փարիզաբնակների համարմի վայր է (հաճախ ոչ հաճելի), որտեղ անցկացնում են օրվա զգալի մասը: Երթևեկության այս համեմատաբար էժան և շատ արագ տարբերակը Փարիզում (Երևանի մասին չեմ խոսում, իսկ այլ քաղաքներից տեղեկություն չունեմ), իսկ ավելի ճիշտ Փարիզի տակ մի հսկա սարդոստայն է ներկայացնում՝ բաղկացած մետրոյի 15 տարբեր գծերից և 5 տեսակ արագ գնացքներից (RER՝ ռուսական Электричка-ին համարժեք): Ահավասիկ քարտեզը`

Բնականաբար, բազմամիլիոնանոց այս քաղաքում, որտեղ խայտաբղետ ազգային դիմագծին գումարվում է նաև բնակչության թվից ավելի զբոսաշրջային հոսքը, մետրոն գրեթե միշտ  ծանրաբեռնված է աշխատում:  Այս ծանրաբեռնվածությունից ու ներքին անհարմարություններից անմասն չեն մնում նաև ուղևորները՝ ոմանք անհարմար իրավիճակների զոհ դառնալով, ոմանք էլ նման իրավիճակների պատճառ լինելով:

5.5.14

ՄԵՂԱՆՉՈՒՄ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղք գործեցի՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Մեղք գործեցի երկնքի ու Քո առաջ - Սա զղջման և դարձի եկող մեղավորի դասական աղաղակն է, որ առաջին անգամ հնչեց Ավետարանի Անառակ որդու բերանից։ Այս խոսքով հաստատվում է Ավետարանի քարոզած այն ճշմարտությունը, որ բոլոր մեղքերը, անկախ այն բանից, թե դրանք գործնականում ում դեմ են կատարվել, իրականում գործվում են Աստծո առջև և Աստծո դեմ։ Արարքի՝ Աստծո դեմ գործված լինելու հանգամանքն է, որ այն զատում է մյուս արարքներից և վերածում մեղքի։ Աստծո դեմ գործված արարքն է, որ մենք մեղք ենք կոչում։ Իրականում, մեր բոլոր գործերը կա´մ Աստծո դեմ են, կա´մ Աստծո համար. արարքները խորապես և վերջնական վերլուծելուց հետո, կտեսնենք, որ  բարոյական և կրոնական գիտակցություն ունեցող էակի համար չեզոք արարք գոյություն չունի։ Քրիստոս ասում է. «Քանի որ իմ եղբայրներից մեկի համար արեցիք, Ինձ համար արեցիք, եթե եղբայրներիցս որևէ մեկին չարեցիք, Ինձ չարեցիք»:

2.5.14

ՄՈԳԵՐԻ ԵՐԿՐՊԱԳՈՒԹՅՈՒՆԸ - Մեկնություն

Մատթ. 1:18-25, 2:1-12
Հեղինակ՝ Պերճ Գուլումյան (Հայր Պարթև)
Աղբյուր՝ Faith Hope Love Mission 
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

18 Հիսուս Քրիստոսի ծնունդը այսպես եղավ. նրա մայրը` Մարիամը, որ Հովսեփի նշանածն էր, նախքան նրանց` իրար մոտենալը, Սուրբ Հոգուց հղիացած գտնվեց: 
19 Եւ Հովսեփը` նրա մարդը, քանի որ արդար էր եւ չէր կամենում նրան խայտառակել, մտածեց առանց աղմուկի արձակել նրան: 
20 Եւ մինչ նա այս բանի մասին էր մտածում, ահա Տիրոջ հրեշտակը երազի մեջ երեւաց նրան եւ ասաց. «Հովսե՛փ, Դավթի՛ որդի, մի՛ վախեցիր քեզ մոտ առնելու Մարիամին` քո կնոջը, որովհետեւ նրա մեջ ծնվածը Սուրբ Հոգուց է: 
21 Նա մի որդի պիտի ծնի, եւ նրա անունը Հիսուս պիտի դնես, քանի որ նա պիտի փրկի իր ժողովրդին` իր մեղքերից»: 
22 Սակայն այս ամենը եղավ, որպեսզի կատարվի, ինչ որ Տիրոջ կողմից ասվել էր Եսայի մարգարեի բերանով. 
23 «Ահա կույսը պիտի հղիանա եւ մի որդի պիտի ծնի, եւ նրան պիտի կոչեն Էմմանուել, որ նշանակում է Աստված մեզ հետ»: 
24 Եւ Հովսեփը քնից արթնանալով` արեց, ինչպես հրամայել էր իրեն Տիրոջ հրեշտակը, եւ իր կնոջն առավ իր մոտ:
25 Բայց նրա հետ չհարաբերվեց, մինչեւ Մարիամը ծնեց իր անդրանիկ որդուն եւ նրա անունը դրեց Հիսուս:

1.5.14

ԿՈՒՅՍԸ ՊԻՏԻ ՀՂԻԱՆԱ - Մեկնություն

Մատթ. 1:23
Հեղինակ՝ Մարկոս քհն. Մանգասարյան
Աղբյուր՝ ՆՈԹԱՏԵՏՐ 
Այլ մեկնություններ Մատթեոսի Ավետարանից 

23 «Ահա կույսը պիտի հղիանա եւ մի որդի պիտի ծնի, եւ նրան պիտի կոչեն Էմմանուել, որ նշանակում է Աստված մեզ հետ»: 



Մեկնություն 
Ժամանակակից աստվածաշնչագիտության մեջ շատ գիտնականներ մեղադրում են Մատթեոս Ավետարանչին, թե նա կոնտեքստից կտրված մեջբերումներ է անում Հին Կտակարանից, օրինակ` հենց Մատթ. 1:23 համարը, որում ասվում է . «Ահա կոյսը պիտի յղիանայ եւ մի որդի պիտի ծնի, եւ նրան պիտի կոչեն Էմմանուէլ, որ նշանակում է Աստուած մեզ հետ» (մեջբերում Եսայի 7:14-ից): Այս համարի շուրջ գոյություն ունի երեք հիմնական տեսակետ` 
ա. Այս համարում զետեղված մարգարեությունն ուներ զուտ տեղական բնույթ և իրականացել է հենց Եսայի մարգարեի կենդանության ժամանակ, 
բ. Այս մարգարեությունը վերաբերում է Մեսիայի` Քրիստոսի Ծննդյանը և 
գ. Այն իր մեջ է ներառում և՛ առաջին, և՛ երկրորդ տարբերակները:

11.4.14

ԴՌՆԲԱՑԵՔԻ ԱՆԿՐԿՆԵԼԻ ԱՐԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ


Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին իր տոնակարգի մեջ մի գեղեցկագույն ծիսական արարողություն ունի՝ ԴՌՆԲԱՑԵՔԸ, որ միշտ կատարվում է Ծաղկազարդի Կիրակիի երեկոյան՝ ժամերգության ավարտին (ծիսակարգը կատարվում է նաև նորակառույց եկեղեցու բացման արարողության ժամանակ): Հոգեզմայլ շարականներով, Սուրբգրային՝ միտքն ու հոգին սթափեցնող տեղիներով զարդարված այս արարողությունը կարծես խորհրդավոր նախամուտք լինի, որ ուղեկցում է դեպի Քրիստոսի չարչարանքների Ավագ շաբաթը: Այն կոչվում է «դռնաբացեք» (թրգմ. դուռ բացելու արարողություն), քանի որ անմիջականորեն կապ ունի դռան հետ. դռնբացեքը որպես կանոն կատարվում է եկեղեցու դռների առաջ, երբեմն նաև եկեղեցու գավթի դռան առաջ (այսօր հաճախ կարելի է տեսնել նաև Խորանի վարագույրի առաջ կատարվող արարողությունը): Այդ դուռը կամ վարագույրը խորհուրդն ունեն Երկնքի արքայության դռների, որոնցից դեպի դուրս ժողովուրդը իր հոգևորականի շուրթերով խնդրում է Աստծուն ներս թողնել դեպի Արքայություն: Դռների կամ վարագույրի հակառակ կողմից մեկ այլ հոգևորական, ասես Աստվածային ձայնը խորհրդանշելով, հարց ու պատասխանի մեջ է մտնում «արտաքին աշխարհում» մնացածների հետ, ինչի արդյունքում ծիսակարգի ժամանակ մեր առջև է կանգնում Ահեղ Դատաստանի այս գեղեցիկ մանրակերտը, որ այժմ ներկայացնում եմ արևելահայերեն փոխադրումով.

Ժամերգության ավարտին զգեստավորված քահանան աղիողորմ ձայնով (քանի որ երկրորդ գալուստի և դատաստանի օրվա խորհուրդն է) սկսում է երգել:
- Բաց մեզ Տէր, բաց մեզ Տէր, բաց մեզ Տէր 

Եվ քահանաներից մեկը ներսից պատասխանելով ասում է.
- Ո՞վ են սրանք, որ բացեմ, քանի որ այս դուռը Տիրոջինն է, և արդարներն են մտնում սրանով:

Եվ քահանան դրսից պատասխանում է.
-Ոչ միայն արդարն են մտնում, այլ նաև մեղավորները՝ խոստովանությամբ ու ապաշխարությամբ արդարանալով:

5.4.14

ՀԱՅՐ ԵՐԿՆԱՎՈՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղա՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Շնորհալի Հայրապետի «Հավատով Խոստովանիմ» գոհար աղոթքի առաջին երկու տներն ուղղված էին Ամենասուրբ Երրորդությանը՝ որպես մի Աստվածության։ Հաջորդ երեք տներից ամեն մեկն ուղղվում է Սուրբ Երրորդության երեք դեմքերից յուրաքանչյուրին։ Եկեղեցում ընդունված և կիրառվող սովորություն է, որ երբեմն աղոթքներն առանձին-առանձին ուղղվում են Աստվածության Անձերից որևէ մեկին։  Այս իրողությունը հստակ կերպով երևում է Ճաշու (ճաշի ժամին մատուցվող – սրկ.) երեք ժամերգությունների վերջին աղոթքներում: Ըստ այսմ՝ Ճաշու Երրորդ ժամի վերջին աղոթքը՝ «Խաղաղութեամբ քով, Հոգիդ Սուրբ Աստուած ճշմարիտ…», ուղղված է Հոգի Աստծուն, Ճաշի Վեցերորդ ժամի վերջին աղոթքը՝ «Հայր գթութեանց», ուղղված է Հայր Աստծուն, իսկ Իններորդ ժամինը՝ «Քրիստոս՝ Որդի Աստուծոյ», ուղղված է Որդի Աստծուն։ Եկեղեցու նշանավոր Հայրերից Հովհան Ոսկեբերանը Հոգեգալստյան տոնի առիթով մի մեծ աղոթք է գրել՝ բաժանելով այն երեք մասի, որոնցից ամեն մեկն ուղղված է Սուրբ Երրորդության Անձերից յուրաքանչյուրին։ Մեր ուսումանսիրության առարկան՝ աղոթքի տվյալ տունը, ուղղված է Հայր Աստծուն։
Այս և հաջորդ երկու տները կառուցված են միևնույն կաղապարի վրա։ Նախ Աստվածության յուրաքանչյուր դեմքը դավանվում է որպես ճշմարիտ Աստված, ապա ընտրովի և համառոտ հիշատակվում է յուրաքանչյուր Անձերից ամեն մեկին հատուկ  այն տնօրինությունը, որը աղոթքի այդ տան մեջ հիշատակված Անձը կատարել է մեր փրկության համար։ Հետո կատարվում է մեղքերի խոստովանություն, որի բանաձևը երեք տների մեջ էլ նույնն է։ Որպես չորրորդ և վերջին կետ՝ յուրաքանչյուր Անձից հայցվում է այն մասնավոր շնորհքը, որ Սուրբ Երրորդության Անձերից ամեն մեկն արդեն տվել է ուրիշներին՝ ըստ Ավետարանի պատմությունների։