Showing posts with label Հավատով խոստովանիմ. Show all posts
Showing posts with label Հավատով խոստովանիմ. Show all posts

8.6.15

ՀՈԳՈՎ ԵՒ ՄԱՐՄՆՈՎ ԳՈՐԾԱԾ ՄԵՂՔԵՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Անեղ բնութիւն, մեղայ քեզ մտօք իմովք, հոգւով եւ մարմնով իմով. մի՛  յիշեր զմեղս իմ զառաջինս վասն անուանդ քում սրբոյ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Անե՛ղ բնություն, մեղա՜ Քեզ իմ մտքով, հոգով և մարմնով, հանուն Քո սուրբ անվան մի՛ հիշիր իմ նախկին մեղքերը. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Հոգով գործված մեղքերի շարքը «Զղջում»-ի մեջ սկսվում է այսպես. «Մեղայ զօրութեամբ հոգւոյս»՝


Խորամանկութեամբ, որը նույն նենգություն մեղքն է՝ այս անգամ գործված հոգու կողմից. սա ընկերոջ նկատմամբ գաղտնի չարիք նյութող հոգու վիճակն է: Այս մեղքն էլ է գործվում խաբեությամբ, կեղծավորությամբ, առանց ենթակային նյութվելիք չարիքը զգացնել տալու: Նման խորամանկության հստակ օրինակ տվեցին փարիսեցիները, երբ «ուղարկեցին խաբեբաներ, որոնք իրենք իրենց, կեղծավորությամբ, արդար էին ձևացնում, որպեսզի Հիսուսին խոսքերով բռնեն՝ մատնելու համար պետության եւ իշխանության կուսակալին» (Ղուկաս 20:20): Եվ երբ կայսրին տուրք տալ-չտալու մասին հարցը տվեցին. «Յիսուս իմացաւ նարանց խորամանկութիւնը»

Անզգամութեամբ. հոգու այն վիճակն է, երբ մարդն իր նյութած չարության համար ո՛չ խղճահարություն է զգում, ո՛չ էլ մարդկային որևէ այլ սովորական զգացում (խղճալ, ամաչել, ցավել և այլն): Բարոյական և կրոնական լույսից զրկված և խավարած հոգու վիճակն է անզգամությունը:  

19.5.15

ՄՏՔՈՎ ԳՈՐԾԱԾ ՄԵՂՔԵՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Անեղ բնութիւն, մեղայ քեզ մտօք իմովք, հոգւով եւ մարմնով իմովմի՛  յիշեր զմեղս իմ զառաջինս վասն անուանդ քում սրբոյ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Անե՛ղ բնություն, մեղա՜ Քեզ իմ մտքով, հոգով և մարմնով, հանուն Քո սուրբ անվան մի՛ հիշիր իմ նախկին մեղքերը. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Խոստովանության ձևի մասին այս գրեթե հպանցիկ ակնարկից հետո  վերադառնանք մեղքերի ցուցակին և մեկ առ մեկ կարճ բացատրություններ տանք դրանց: Մտքով գործված չար խորհուրդները, ըստ «Զղջում»-ի մեջ տրված ցանկի, գլխավորվում են՝

Նենգութեամբ - նշանակում է ծածկաբար չարիք խորհել մեկ ուրիշի մասին: Նենգությունն ինքնին տկարություն է ենթադրում, որովհետև նենգամիտն իր խորհած չարիքը բացեիբաց չի կարող անել, ուստի դիմում է գաղտնի և ծածուկ միջոցների և ձևերի:

Մտքով գործված մեղքերի ցանկը շարունակվում է՝

Ատելութեամբ - ծանոթ ավերիչ մտքի ժխտական մի վիճակ, խաթարված կամ ավերված սերն է դա: Կերակուրն ինքին օգտակար և կյանք տվող նյութ է, բայց երբ փչանում է, դառնում է վնասակար և հաճախ՝ մահացու: Ատելությունը թունավորված սերն է, որն իր հերթին թունավորում է այլոց:

Խեթիւ, մախանօք, յաչաղանօք. իրար հոմանիշ և գրեթե նույնիմաստ մտքի մեղքեր են սրանք: Խեթը չարությամբ լցված մտքի աչքերի կամ դեպքի արտահայտությունն է. խոժոռ դեմքն ու ծուռ նայվածքն է: Իսկ մախանքը միևնույն չար մտքի արտահայտությունն է այս անգամ մարդու շնչի և շեշտադրման մեջ: Մտքի այն անհանգիստ վիճակն է, որով չարության և վրեժխնդրության զոհ դարձած անձը շարունակ մխում է, և կարծես իր ատելության առարկա անձին ուզում է խեղդել իր մեջ կուտակված չարության ծխով: Յաչաղանքը չար նախանձն է, որ դարձյալ աչքերում է հայտնվում. չար աչքն է, որին նախապաշարմունքներ ունեցող մարդիկ հավատում են, թե այն վնասում է նրանց, որոնց վրա ընկնում է չարություն հասցնելու մտքով և կրքով:

26.3.15

ՄԵՂՔԵՐԻ ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Անեղ բնութիւն, մեղայ քեզ մտօք իմովք, հոգւով եւ մարմնով իմովմի՛  յիշեր զմեղս իմ զառաջինս վասն անուանդ քում սրբոյ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Անե՛ղ բնություն, մեղա՜ Քեզ իմ մտքով, հոգով և մարմնով, հանուն Քո սուրբ անվան մի՛ հիշիր իմ նախկին մեղքերը. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Հավատով Խոստովանում աղոթքի 6-րդ տնով սկսվում է նրա երկրորդ մասը, որը բաղկացած է երեք տներից: Այս երեք տներն իրենց մեջ պարունակում են գլխավորապես մեղքերի խոստովանություն, զղջում և խնդրանք՝ աստվածային ներողամտության:
Իբրև մեծ աղոթարար՝ Շնորհալի Հայրապետը գիտի աղոթքի կատարյալ շարահյուսությունը, այսինքն՝ նախ ճանաչել Աստծուն և հավատալ Նրան, պաշտել և երկրպագել Նրան, խոստովանել Աստծո մեծությունը և Նրա նախախնամությունը մարդկանց փրկության համար: Այս ամենից հետո մի պահ իջեցնել հայացքն սեփական անձի վրա, տեսնել սեփական փոքրությունը, թերությունները և Աստծո բարության դիմաց սեփական անձի ապերախտությունները, այլ կերպ ասած՝ խոստովանել մեղքերը և դրանց համար դարման խնդրել Աստծո ամենակարողությունից: Կատարյալ աղոթքի այս հաջորդականության առաջին մասը, այսինքն՝ Աստծո և Նրա մեծության հավատքով խոստովանումը և երկրպագումը տեսնում ենք այս մեծ աղոթաշարքի առաջին հինգ տներում: Վերջին մասը, այսինքն՝ Աստծուց զանազան շնորհներ խնդրելը, կտեսնենք նրա երկրորդ մասում, իսկ միջին մասը, այսինքն՝ մեղքերի խոստովանությունը, կտեսնենք առաջիկա երեք տներում:

27.2.15

ՄԿՐՏՈՒԹՅՈՒՆ ՀՐՈՎ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հոգի աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ իջեր ի յորդանան եւ ի վերնատունն, եւ լուսաւորեցեր զիս մկրտութեամբ սուրբ աւազանին. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, մաքրեա զիս վերստին աստուածային հրով քո` որպես հրեղէն լեզուօք սուրբ զառաքեալսն, եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հոգի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ իջար Հորդանան և Վերնատուն և լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, մաքրի՛ր ինձ վերստին Քո աստվածային հրով, ինչպես հրեղեն լեզուներով՝ սուրբ առաքյալներին. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:


«Լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ» - Մկրտությունը ի սկզբանե հայտնի է որպես լուսավորության խորհուրդ։ Մկրտության աղոթքներում կան բազում խնդրանքներ՝ մկրտվողին Սուրբ Հոգու «շնորհի լույսով» նորոգվելու համար։ Մկրտության ավարտին, քահանան կարդում է մի աղոթք, որը սկսվում է հետևյալ տողերով. «Դու, որ լուսավորեցիր քո արարածներին, Քրիստոս Աստված մեր, Քո աստվածգիտության լույսը մեր անձերի մեջ ծագեցնելով...»։ Փակման մեկ այլ աղոթք էլ հետևյալն է ասում. «Նրանց, որ մկրտվեցին և լուսավորվեցին նաև տուր Քո զորությունը, Տեր,… պայծառանալու Քո աստվածգիտության լույսով»։ Լույսը, որով մկրտությամբ լուսավորվում ենք, նախ Աստծո զանազան շնորհների լույսն է, որոնցով պայծառանում է մկրտվողը, ապա լույսն է ճշմարտության, որն ստանում է նորահավատը՝ իրազեկ լինելով Աստծո լուսավոր պատվիրաններին և աշխարհի լույսը եղող Քրիստոսին ճանաչելով ու Նրա լույսին հաղորդ դառնալով։

17.2.15

ՍՈՒՐԲ ՀՈԳԻՆ՝ ՆՈՐԱՑՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի


Հոգի աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ իջեր ի յորդանան եւ ի վերնատունն, եւ լուսաւորեցեր զիս մկրտութեամբ սուրբ աւազանին. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, մաքրեա զիս վերստին աստուածային հրով քո` որպես հրեղէն լեզուօք սուրբ զառաքեալսն, եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հոգի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ իջար Հորդանան և Վերնատուն և լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, մաքրի՛ր ինձ վերստին Քո աստվածային հրով, ինչպես հրեղեն լեզուներով՝ սուրբ առաքյալներին. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:


«Որ իջար Հորդանան և Վերնատուն» - Սուրբ Հոգին տեսանելի կերպով գլխավորապես երկու անգամ է երևում քրիստոնեական տնտեսության մեջ. մեկը Քրիստոսի մկրտության ժամանակ, իսկ մյուսը՝ Հոգեգալստյան օրը։ Առաջին դեպքում Սուրբ Հոգին երևում է Հորդանանի ջրերի վրա աղավնու կերպարանքով և «մարմնաւոր տեսլեամբ», այսինքն՝ նյութական կամ տեսանելի կերպով։ 
Սուրբ Հոգու՝ աղավնու կերպարանք ստանալը խորհրդանշական իմաստ ունի և բացատրում է, թեև շատ անկատար կերպով, Սուրբ Հոգու բնությունը։ Աղավնին բոլոր թռչուններից տարբերվում է մի շարք հատկանիշներով։ Նախ սիրազեղ թռչուն է և առհասարակ հայտնի է որպես անարատ և անմեղ սիրո խորհրդանշան։ Սուրբ Հոգին էլ աստվածային սիրո զեղումն է երկրի վրա, ինչպես շարականագիրն էլ է սքանչելի կերպով ասում. «Սէրդ ի Սիրոյ զՍէրդ առաքեաց», այսինքն՝ Սեր Քրիստոսը Սեր Հայր Աստծուց Քեզ՝ Սեր Սուրբ Հոգուդ ուղարկեց։ Դարձյալ նույն շարականագիրը, որ նույն ինքը այս մեծ աղոթքի հեղինակ Ներսես Շնորհալին է, մեկ այլ տեղ, իր խոսքն ուղղելով Սուրբ Հոգուն, ասում է. «Գգուես սիրով աղաւնակերպ, զմարդիկ ծնանիս աստուածակերպ»։ Աղավնին մեզ ծանոթ միակ թռչունն է, որ իր կրծքով է կերակրում իր ձագին, այսինքն՝ իր համար մթերած կերն է, որ բաշխում է իր ձագուկին, ինչը սիրո և հոգածության առավել բարձր արտահայտություն է։ Աղավնին, հակառակ իր խելոք և խաղաղ բնույթին, ամենաարագաթռիչ թռչուններից մեկն է, որը հաստատում է իր ուժականությունը։ Սուրբ Հոգին ոչ միայն աստվածային սիրո և խաղաղության մարմնացումն է, այլ նաև զորության։ Հիսուս «Աստուծո հոգով» հանում էր դևերը, այսինքն՝ Աստծո զորությամբ էր կատարում Իր հզոր գործերը։ Մեր Տերը, երբ Իր վերջին հրահանգներն էր տալիս Իր աշակերտներին նախքան համբարձվելը, կնքում է Իր խոսքերը հետևյալ հաստատումով. «Առեք Սուրբ հոգուց եկող զորությունը ձեզ վրա և վկա եղեք Ինձ… մինչև աշխարհի վերջը»:

Աղավնին ընտրվեց ջրհեղեղից հետո ավետելու, թե Աստծո բարկության հետ իջել են նաև ջրերը, և որ բուսականությունը սկսել է արդեն աճել, և ի նշան ու ի հաստատում դրա՝ բերեց ձիթենու նոր ծլած մի ճյուղ։
Այս պատկերը (աղավնին՝ ձիթենու ճյուղը կտուցին) դարձավ խաղաղության և ապահովության խորհրդանիշը։ Հորդանանի ջրերի մեջ Քրիստոսի ընկղմվելով և երկրի վրա Նրա երևումով՝ մեղքի համատարած ջրհեղեղը վերջացավ, և սկիզբ դրվեց նոր և վերածնվող մի կյանքի։ Սուրբ Հոգին էր, որ աղավնակերպ հայտնվելով Հորդանանում, մարդկությանն ավետեց այս լուրը։ Հիսուսի մկրտությանը հաջորդեց Սուրբ Հոգու էջքը «մարմնաւոր տեսլեամբ», մարդկանց հասկացնելու համար, թե ամեն օրինավոր մկրտության պիտի հաջորդի Սուրբ Հոգու էջքը՝ մկրտվողին «աստուածակերպ ծնելու» և լուսավորելու համար, ինչպես կտեսնենք ստորև։

29.12.14

ՍՈՒՐԲ ՀՈԳԻ ԱՍՏՎԱԾ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի


Հոգի աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ իջեր ի յորդանան եւ ի վերնատունն, եւ լուսաւորեցեր զիս մկրտութեամբ սուրբ աւազանին. մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, մաքրեա զիս վերստին աստուածային հրով քո` որպես հրեղէն լեզուօք սուրբ զառաքեալսն, եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հոգի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ իջար Հորդանան և Վերնատուն և լուսավորեցիր ինձ սուրբ Ավազանի մկրտությամբ, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, մաքրի՛ր ինձ վերստին Քո աստվածային հրով, ինչպես հրեղեն լեզուներով՝ սուրբ առաքյալներին. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Հավատով խոստովանիմ աղոթքի հինգերորդ տունն ուղղված է Սուրբ Հոգի Աստծուն։
Սուրբ Հոգին Ամենասուրբ Երրորդության երրորդ Անձն է։ Որդու Աստվածության հավատքի պես Սուրբ Հուգու Աստվածության դավանանքն էլ հատուկ է միայն քրիստոնեական կրոնին։ Արդարև, միայն քրիստոնեության մեջ է, որ պարզորոշ կերպով հայտնվում և գործում է Սուրբ Հոգին։ Այս կրոնի հայտնաբերած հոգևոր ճշմարտությունների գրի մեջ է, որ ըմբռնելի է դառնում Սուրբ Հոգու գոյությունն ու անձնավորությունը և Նրա դերը արարչագործության և փրկագործության մեջ։
Որպես Ամենասուրբ Երրորդության Դեմքերից մեկը՝ Ինքը՝ Սուրբ Հոգին, «անքննելի» է, բայց քննում է «Աստվածային խորքերը», ինչպես ասում է Պողոս առաքյալը. «Հոգին քննում է ամէն ինչ, նոյնիսկ՝ Աստծու խորունկ ծրագրերը… ոչ ոք չգիտէ Աստծու խորհուրդները, եթէ ոչ՝ Աստծու Հոգին։ » (Ա Կորնթ. 2:10-11)։ Սուրբ Հոգին Հայր Աստծուց է։ Նրա «ի Հօրէ» լինելու իրողությունը աստվածաբանության մեջ արտահայտվում է «բխում» բառով, ինչպես Որդու ելքը Հորից ծանոթ է «ծնունդ» բառով։ Սուրբ Հոգին՝ իբրև ճշմարիտ Աստված, նույն և նման է Հորն ու Որդուն ու «Անեղ և Համագոյ» է Աստվածության մյուս երկու Դեմքերի հետ։ Տեսանք, որ «անեղ» ածականը Աստվածության հիմնական ստորոգելիներից մեկն էր, իսկ «համագո» ածականը հաստատում է Սուրբ Հոգու, այսպես ասած, «ժամանակակից» (համաժամանակյա – Սրկ.) և Հոր և Որդու հետ նույն բնությունից եղած լինելը, հետևաբար Նրանցից «ոչ յետո և ոչ կրտսեր» է։ Սուրբ Հոգու՝ Հորից բխումը «անսկզբնաբար» է, այսինքն՝ բխում է, որը սկիզբ չի ունեցել և «անհատնում», անսպառ է, այսինքն՝ շարունակաբար, չընդհատվող կերպով է բխող։

20.10.14

ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄ և ԴԱՏԱՍՏԱՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի


Որդի Աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ խոնարհեցար ի հայրական ծոցոյ, եւ առեր մարմին ի սրբոյ Կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութեան, խաչեցար, թաղեցար եւ յարեար ի մեռելոց, եւ համբարձար փառօք առ Հայր. մեղայ յերկինս եւ առաջի Քո, յիշեա զիղ որպես զաւազակն յորժամ գաս արքայութեամբ Քով. եւ ողորմեա Քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ խոնարհվեցիր հայրական ծոցից և մարմին առար սուրբ Կույս Մարիամից մեր փրկութեան համար, խաչվեցիր, թաղվեցիր և հարություն առար մեռելներից ու փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին, երբ գաս Քո արքայությամբ. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:


Փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը - Համբարձումը Հիսուսի պաշտոնապես հեռանալը, «վերանալն» է երկրավոր գործունեությունից՝ շարունակելու համար իր փրկարար միջնորդությունը երկնքում՝ Հոր մոտ։ Հիսուս Հարությունից հետո անմիջապես չգնաց «առ Հայր Իւր» («Իր Հոր մոտ»), այլ քառասուն օր մնաց երկրի վրա, որպեսզի նախ որոշ ժամանակ ևս դաստիարակի առաքյալներին, որոնք Իր Ավետարանի տարածողներն ու Իր Եկեղեցին հաստատողները պիտի լինեին։ Երկրորդ, առաքյալները Իր Հարության վկաներն էին լինելու, ուստի Իր համբարձումը ուշացրեց, որպեսզի նրանք հաստատապես համոզվեին, թե իրենց տեսածը ո´չ խաբկանք է, ո´չ էլ տեսիլք աչքերին, այլ նույնինքը՝ իրենց երբեմնի Վարդապետը, ում կողքին էին եղել շուրջ երեք տարի։ Քրիստոսի՝ տեսանելի կերպով երկինք համբարձվելն ու ամպերի ետևում անհետանալը իրական գործողություններ են՝ առաքյալների մտքում տպավորելու այն կարևոր ճշմարտությունը, թե ուր Հայրն է, այնտեղ էլ Որդին է գնում։ Այս կեպով Հիսուս Իր առաքյալներին ցանկացավ հասկացնել, թե այլևս տեսանելի պիտի չլինի իրենց համար, թեև անտեսնալի կերպով շարունակ իրենց հետ է լինելու մինչև աշխարհի վախճանը։

Մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ - Այս տողի մեկնությունը տե՛ս  ՄԵՂԱՆՉՈՒՄ հոդվածում:


Հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին… - Այս ակնարկը Հիսուսի խաչակից «բարի» ավազակի մասին է, ով հողեղենների մեջ ամենաերանելիներից մեկը եղավ, երբ իր կողքին խաչված Նազովրեցի Հիսուսի մեջ կարողացավ ճանաչել իր փրկչին և թագավորին, և Նրա ամենալքված րոպեին միակ ջատագովն ու պաշտպանը եղավ… խաչի վրայից և իր հերթին խնդրեց Նրա պաշտպանությունը՝ աղերսելով. «Յիշի՛ր ինձ, Տե՛ր, երբ գաս քո թագավորությամբ»։ Հիսուս լիովին վարձատրեց նրան նախանձելի մի խոստումով. «Ճշմարիտ եմ ասում քեզ, այսօր ինձ հետ դրախտում կը լինես» (Ղուկ. 23:43)։ Աղոթասացը ոչինչ չունի Աստծո Արքայության համար ինքն իրեն արժանի նկատելու, բացի իր հավատքից և Աստծո գութից, որը Տերը ցույց տվեց Իր կողքին խաչված ավազակի նկատմամբ։

8.10.14

ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՏՆՕՐԻՆՈՒԹՅՈՒՆԸ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Որդի Աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ խոնարհեցար ի հայրական ծոցոյ, եւ առեր մարմին ի սրբոյ Կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութեան, խաչեցար, թաղեցար եւ յարեար ի մեռելոց, եւ համբարձար փառօք առ Հայր. մեղայ յերկինս եւ առաջի Քո, յիշեա զիղ որպես զաւազակն յորժամ գաս արքայութեամբ Քով. եւ ողորմեա Քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ խոնարհվեցիր հայրական ծոցից և մարմին առար սուրբ Կույս Մարիամից մեր փրկութեան համար, խաչվեցիր, թաղվեցիր և հարություն առար մեռելներից ու փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին, երբ գաս Քո արքայությամբ. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Խաչվեցիր - Մարդկանց փրկությունը Հիսուս հնարավոր դարձրեց ոչ միայն Իր ուսմունքով ճշմարտության ճանապարհը ցույց տալով, այլ նաև, և մասնավորապես, մի շարք խորհրդավոր գործերով, որոնք, ինչպես արդեն վերևում նշեցինք, կոչում ենք տնօրինություններ։ Իսկ խորհրդավոր ասելով՝ հասկանում ենք տեսանելի և զգալի մի արարք, որի արգասիքը կամ բարոյական արդյունքը թեև իրական, բայց մեզ համար անտեսանելի և հաճախ էլ անըմբռնելի է։ Այս արարքներից առաջինը, ինչպես արդեն վերևում ասվեց, նույնինքը Բան Աստծո մարդանալն է, ապա չարչարանքները, որոնք սկսվում են Գեթսեմանիի տագնապով և ավարտվում են Գողգոթայի խաչելությամբ, որը չարչարանքների ընդհանուր տնօրինության մեջ գերագույն փրկարար արարքն է։

Թաղվեցիր - Քրիստոսի չարչարանքները հանգեցրին Նրա մահվանն ու թաղմանը։ Քրիստոս, երբ մարմին առավ մարդկանց փրկության համար, այդ կերպով նաև  հանձն առավ կրել մարկային մեղքի բոլոր հետևանքները. մեղքի գլխավոր հետևանքը մահն է՝ «մեղքի վարձը մահն է» (Հռոմ. 6:23)։ Հիսուս մահացավ, որպեսզի հարությամբ նախ խորտակի մահվան զորությունը։ Քրիստոսի մահը ճշմարիտ զոհը եղավ մարդկանց մեղքերի քավության և Աստծո հետ հաշտեցման համար։ Երբ մարդն անկեղծորեն կարողանա անդրադառնալ, թե ինչ պայմաններում եղավ Քրիստոսի մահը և թե ինչ շարժառիթներով Հիսուս Ինքն Իրեն ենթարկեց խաչի մահվան, խորապես պիտի տպավորվի դրանից։ Եթե մարդու խղճմտանքը իսպառ չի խավարել, ապա Քրիստոսի մահվանն անդրադառնալը իր մեջ կբերի ապաշխարելու տրամադրություն, եթե վերջինս շեղվել է ճշմարտության ճանապարհից, կամ կծնի ինքն իրեն առավել վերափոխելու ցանկություն՝ հավատարմորեն և հարատև հետևելով ավետարանական պատվերներին։ Քրիստոս չարչարվեց և մահացավ մե´զ համար, որովհետև Նա արժանի չէր այդ պատիժներին՝ լինելով կատարելապես արդար մեկը։ Այդ պատիժներին արժանի էր մեղավոր մարդը, ինչպես հաստատում է Պետրոս Առաքյալը. «Քրիստոս էլ ձեզ համար մեռավ և ձեզ օրինակ թողեց, որ իր հետքերով գնաք. նա, որ մեղք չգործեց, և նրա բերանում նենգությունը տեղ չգտավ. նա, որ նախատվելով՝ փոխարենը չնախատեց, չարչարվելով՝ չսպառնաց, այլ հանձնվեց արդարությամբ դատողին. նա, որ մեր մեղքերը իր մարմնով բարձրացրեց խաչափայտի վրա, որպէսզի մենք, զերծ լինելով մեղքերից, ապրենք արդարության համար. նա, որի վերքերով բժշկվեցիք դուք»  (Ա Պետր. 2:21-24): Իսկ մեկ այլ տեղ նույն Առաքյալն ասում է. «Մեկ անգամ մեռավ և ինքը Քրիստոս՝ Արդարը՝ անարդարների համար, որպեսզի մեզ մոտեցնի Աստծուն» (Ա Պետ. 3:18)։

9.9.14

ԱՍՏԾՈ ՄԻԱԾԻՆ ՈՐԴԻՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Որդի Աստուծոյ, Աստուած ճշմարիտ, որ խոնարհեցար ի հայրական ծոցոյ, եւ առեր մարմին ի սրբոյ Կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութեան, խաչեցար, թաղեցար եւ յարեար ի մեռելոց, եւ համբարձար փառօք առ Հայր. 
մեղայ յերկինս եւ առաջի Քո, յիշեա զիղ որպես զաւազակն յորժամ գաս արքայութեամբ Քով. եւ ողորմեա Քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ խոնարհվեցիր հայրական ծոցից և մարմին առար սուրբ Կույս Մարիամից մեր փրկութեան համար, խաչվեցիր, թաղվեցիր և հարություն առար մեռելներից ու փառքով համբարձվեցիր առ Հայրը, մեղա՜յ երկնքի և Քո առաջ, հիշի՛ր ինձ, ինչպես ավազակին, երբ գաս Քո արքայությամբ. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

«Հավատով Խոստովանիմ» աղոթքի չորրորդ տունն ուղղված է Որդի Աստծուն՝ Քրիստոսին։
  
Որդի՛ Աստծո, Աստվա՛ծ ճշմարիտ - Այն մասին, որ Որդին իսկապես ճշմարիտ Աստված է, մեր Եկեղեցու հավատո հանգանակում տարակուսանքի որևէ նշույլ անգամ չի թողնված. «Հաւատամք… ի մի Տէր՝ Յիսուս Քրիստոս, յՈրդին Աստուծոյ, ծնեալն յԱստուծոյ Հօրէ՝ միածին, այսինքն յէութենէ Հօր: Աստուած յԱստուծոյ, լոյս ի լուսոյ, Աստուած ճշմարիտ՝ յԱստուծոյ ճշմարտէ» [թրգմն. «Հավատում ենք մեկ Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսին, Աստծո Որդուն, ծնված Հայր Աստծուց Միածին, այսինքն՝ Հոր էությունից։ Աստված՝ Աստծուց, լույս՝ լույսից, ճշմարիտ Աստված՝ ճշմարիտ Աստծուց»
Բնականաբար, Քրիստոսի Աստվածությունն ուրացողներ եղել են դեռ ամենասկզբում, ինչպես որ եղել են Աստծո գոյությունն ուրացող մարդիկ. «Անզգամն իր սրտում ասաց, թե Աստված չկա»։ Իսկ Հիսուսի ժամանակակիցներից ոմանք և նրանց հետևորդները բոլոր դարերում գայթակղված ասում էին. «Դու մարդ ես և քո անձն Աստված ես համարում»։ Ավետարանները չափազանց հստակ են Քրիստոսի Աստվածությունը հաստատելու մեջ. «Սկզբից էր Բանը, և Բանն Աստծո մոտ էր, և Բանն Աստված էր»։ Հիսուս իր մասին ասում է. «Ամեն իշխանություն երկնքում և երկրի վրա ինձ տրվեց», «Ես և Հայրը մի ենք»։ Քրիստոնեական եկեղեցին հիմնված է Քրիստոսի աստվածության հավատքի վրա. նա, ով չի հավատում Քրիստոսին իբրև «Որդի Աստծո՝ Աստված ճշմարիտ», ամեն բան կարող է լինել՝ բացի քրիստոնյայից։

16.5.14

ՆԵՐՈՒՄ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղք գործեցի՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Ընդունիր ինձ, ինչպես Անառակ որդուն - Ավետարանի անառակ որդին ոտնահարել էր իր հոր սերը. նրա սիրտը վիրավորված էր, հարստությունը՝ վատնված։ Սակայն հակառակ այս իրողություններին, անառակն իր հոր կողմից ընդունվեց մեծագույն խանդավառությամբ։ Պատճառն այն էր, որ որդին նախ անդրադարձավ իր ընկած վիճակին, ապա զգաց և հավատաց, որ միայն իր հոր սերը կկարողանա բարձրացնել իրեն այդ ընկած վիճակից։ Արդարև հայրը վերստին բացեց իր սիրո ծորակը բարոյապես և ֆիզիկապես տգեղացած իր որդու վրա և լվաց նրան իր արցունքներով։ Հայրական համբույրը կրկին փոխանցեց անառակին այն շնորհը, որը նրան վերստին գրավիչ և գեղեցիկ մի երիտասարդ դարձրեց։ Հայրը մորթեց տոների և մեծ առիթների համար նախատեսված պարարտ եզը՝ իր մոլորված զավակի վերադարձը տոնելու համար։ Երջանիկ այս պայմանների ներքո տեղի ունեցավ անառակի վերադարձը, ուստի աղոթասացը խնդրում է իր երկնավոր Հորը, որ ինքը ևս նման ընդունելության արժանանա՝ անառակի ոգով «մեղնչեցի երկնքի և քո առաջ» ասելուց հետո։ 

5.5.14

ՄԵՂԱՆՉՈՒՄ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղք գործեցի՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Մեղք գործեցի երկնքի ու Քո առաջ - Սա զղջման և դարձի եկող մեղավորի դասական աղաղակն է, որ առաջին անգամ հնչեց Ավետարանի Անառակ որդու բերանից։ Այս խոսքով հաստատվում է Ավետարանի քարոզած այն ճշմարտությունը, որ բոլոր մեղքերը, անկախ այն բանից, թե դրանք գործնականում ում դեմ են կատարվել, իրականում գործվում են Աստծո առջև և Աստծո դեմ։ Արարքի՝ Աստծո դեմ գործված լինելու հանգամանքն է, որ այն զատում է մյուս արարքներից և վերածում մեղքի։ Աստծո դեմ գործված արարքն է, որ մենք մեղք ենք կոչում։ Իրականում, մեր բոլոր գործերը կա´մ Աստծո դեմ են, կա´մ Աստծո համար. արարքները խորապես և վերջնական վերլուծելուց հետո, կտեսնենք, որ  բարոյական և կրոնական գիտակցություն ունեցող էակի համար չեզոք արարք գոյություն չունի։ Քրիստոս ասում է. «Քանի որ իմ եղբայրներից մեկի համար արեցիք, Ինձ համար արեցիք, եթե եղբայրներիցս որևէ մեկին չարեցիք, Ինձ չարեցիք»:

5.4.14

ՀԱՅՐ ԵՐԿՆԱՎՈՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հայր երկնաւոր Աստուած ճշմարիտ, որ առաքեցեր զորդիդ քո սիրելի ի խնդիր մոլորեալ ոչխարին, մեղայ յերկինս եւ առաջի քո, ընկալ զիս որպես զանառակ որդին, եւ զգեցո ինձ զպատմուճանն զառաջին զոր մերկացայ մեղօք. եւ ողորմեա քո արարածոց 
եւ ինձ բազմամեղիս:

Հա՛յր երկնավոր, Աստվա՛ծ ճշմարիտ, որ ուղարկեցիր Քո սիրելի Որդուն մոլորված ոչխարիս փնտրելու համար, մեղա՜ երկնքի ու Քո առաջ, ընդունի՛ր ինձ ինչպես անառակ որդուն և հագցրո՛ւ ինձ առաջին պատմուճանը, որից մերկացա մեղքով. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Շնորհալի Հայրապետի «Հավատով Խոստովանիմ» գոհար աղոթքի առաջին երկու տներն ուղղված էին Ամենասուրբ Երրորդությանը՝ որպես մի Աստվածության։ Հաջորդ երեք տներից ամեն մեկն ուղղվում է Սուրբ Երրորդության երեք դեմքերից յուրաքանչյուրին։ Եկեղեցում ընդունված և կիրառվող սովորություն է, որ երբեմն աղոթքներն առանձին-առանձին ուղղվում են Աստվածության Անձերից որևէ մեկին։  Այս իրողությունը հստակ կերպով երևում է Ճաշու (ճաշի ժամին մատուցվող – սրկ.) երեք ժամերգությունների վերջին աղոթքներում: Ըստ այսմ՝ Ճաշու Երրորդ ժամի վերջին աղոթքը՝ «Խաղաղութեամբ քով, Հոգիդ Սուրբ Աստուած ճշմարիտ…», ուղղված է Հոգի Աստծուն, Ճաշի Վեցերորդ ժամի վերջին աղոթքը՝ «Հայր գթութեանց», ուղղված է Հայր Աստծուն, իսկ Իններորդ ժամինը՝ «Քրիստոս՝ Որդի Աստուծոյ», ուղղված է Որդի Աստծուն։ Եկեղեցու նշանավոր Հայրերից Հովհան Ոսկեբերանը Հոգեգալստյան տոնի առիթով մի մեծ աղոթք է գրել՝ բաժանելով այն երեք մասի, որոնցից ամեն մեկն ուղղված է Սուրբ Երրորդության Անձերից յուրաքանչյուրին։ Մեր ուսումանսիրության առարկան՝ աղոթքի տվյալ տունը, ուղղված է Հայր Աստծուն։
Այս և հաջորդ երկու տները կառուցված են միևնույն կաղապարի վրա։ Նախ Աստվածության յուրաքանչյուր դեմքը դավանվում է որպես ճշմարիտ Աստված, ապա ընտրովի և համառոտ հիշատակվում է յուրաքանչյուր Անձերից ամեն մեկին հատուկ  այն տնօրինությունը, որը աղոթքի այդ տան մեջ հիշատակված Անձը կատարել է մեր փրկության համար։ Հետո կատարվում է մեղքերի խոստովանություն, որի բանաձևը երեք տների մեջ էլ նույնն է։ Որպես չորրորդ և վերջին կետ՝ յուրաքանչյուր Անձից հայցվում է այն մասնավոր շնորհքը, որ Սուրբ Երրորդության Անձերից ամեն մեկն արդեն տվել է ուրիշներին՝ ըստ Ավետարանի պատմությունների։

26.3.14

ԼՈՒՅՍ և ԽԱՎԱՐ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիրպագանեմ քեզ, անբաժանելի լոյս, միասնական սուրբ երրորդութիւն եւ մի աստուածութիւն, արարիչ լուսոյ եւ հալածիչ խաւարի. հալածեա ի հոգւոյ իմմէ զխաւար մեղաց եւ անգիտութեան, եւ լուսաւորեա զմիտս իմ ի ժամուս յայսմիկ աղօթել քեզ ի հաճոյս, եւ ընդունել ի քէն զխնդրուածս իմ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հավատով խոստովանում և երկըրպագում եմ Քեզ, անբաժանելի լո՛ւյս, միասնական Սո՛ւրբ Երրորդություն և Մի Աստվածություն, արարի՛չ լոյսի և հալածի՛չ խավարի, հալածի՛ր իմ հոգուց մեղքերի և անգիտութեան խավարը և լուսաւորի՛ր միտքս այժմ` աղոթելու Քեզ  հաճույքով ու ստանալու Քեզանից իմ խնդրածները. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Արարիչ լույսի և հալածիչ խավարի - Աստվածաշնչի առաջին և ամենից վեհ խոսքերից մեկն է «Աստված ասաց. «Թող լույս լինի, և լույս եղավ»: Լույսը, արդարև, Աստծո ստեղծած առաջին տեսանելի և զգալի բանն է, որն էլ իր հերթին տեսանելի է դարձնում նյութական բոլոր բաները: Երբ չկա լույս, տիրում է խավարը: Լույսի հայտնվելը ինքնին փարատում, կամ ավելի պատկերավոր ասած՝ «հալածում» է խավարը:


Հալածի՛ր իմ հոգուց մեղքերի և անգիտութեան խավարը - Սա, այս աղոթատան երկու խնդրանքներից մեկն է: Բարոյական աշխարհում նյութական աշխարհի խավարին համապատասխանող երևույթը մեղքն է ու բարոյական տգիտությունը: Մեղքը մարդու կյանքի մեջ կարևոր իրողություն է, որովհետև իր հետևանքներով ահավոր է մարդու կյանքի համար: Եթե մեղքը գոյություն չունենար, Քրիստոսի փրկագործությունը պիտի տեղի չունենար, այնպես, ինչպես այդ տեղի ունեցավ «ժամանակների լրումին»:

20.3.14

ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ ՍԲ. ԵՐՐՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիրպագանեմ քեզ, անբաժանելի լոյս, միասնական սուրբ երրորդութիւն եւ մի աստուածութիւն, արարիչ լուսոյ եւ հալածիչ խաւարի. հալածեա ի հոգւոյ իմմէ զխաւար մեղաց եւ անգիտութեան, եւ լուսաւորեա զմիտս իմ ի ժամուս յայսմիկ աղօթել քեզ ի հաճոյս, եւ ընդունել ի քէն զխնդրուածս իմ. եւ ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հավատով խոստովանում և երկըրպագում եմ Քեզ, անբաժանելի լո՛ւյս, միասնական Սո՛ւրբ Երրորդություն և Մի Աստվածություն, արարի՛չ լոյսի և հալածի՛չ խավարի, հալածի՛ր իմ հոգուց մեղքերի և անգիտութեան խավարը և լուսաւորի՛ր միտքս` աղոթելու Քեզ այժմ հաճույքով ու ստանալու Քեզանից իմ խնդրածները. և ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:

Շնորհալի հայրապետի՝ արդեն մեզ ծանոթ այս աղոթքի երրորդ տան մեջ հավատով խոստովանանքը և երկրպագությունը ուղղվում են Ամենասուրբ Երրորդությանը։ Առաջին տան մեջ հիշատակված Աստվածային Երեք Դեմքերը այստեղ միավորվում և վերաձայնվում են՝ «Միասնական Սուրբ Երրորդություն և մի Աստվածություն», ինչը քրիստոնեական Եկեղեցու դավանաբանական հիմնական ուսմունքն է։
«Անբաժանելի լույս» – Սրանք Սուրբ Երրորդությունը հատկանշող առաջին եզրերն են։ Լույսը Ներսես հայրապետի կողմից ամենից սիրված և հետևաբար ամենաշատ գործածված բառն է։ Դժվար է գտնել իր գրություններից մի կտոր, լինի աղոթք, շարական կամ նամակ, որտեղ չերևա լույսը: «Առաւոտ լուսոյ», «Երբեմն էի լոյս», «Լոյսն որ անեղ արարչական, ասաց լինել լոյս եղական». ահա մի քանի օրինակներ: Այս բառի գործածությունը իր գերազանց ճոխությանն ու լրումին է հանգում արևագալի ժամերգության համար նրա գրված շարականներից մեկի մեջ. «Լոյս արարիչ լուսոյ, առաջին լոյս, բնակեալդ ի լոյս անմատոյց»:

11.1.14

ԱՐԱՐԻՉ ԱՍՏՎԱԾ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիրպագանեմ քեզ, Հայր եւ Որդի եւ Սուրբ Հոգի, անեղ եւ անմահ բնութիւն, արարիչ հրեշտակաց եւ մարդկան եւ ամենայն եղելոց. ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս: 

Հավատով խոստովանում և երկրպագում եմ Քեզ` Հա՛յր և Որդի՛ և Սո՛ւրբ Հոգի, անստեղծ և անմա՛հ բնություն, հրեշտակների, մարդկանց և բոլոր եղածների՛ Արարիչ, ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս: 


Արարիչ հրեշտակների և մարդկանց և բոլոր եղածների։ Արարիչ լինելը Աստվածային բնության մյուս կարևորագույն ստորոգելին է։ Առաջին երկու ածականները՝ անստեղծ և անմահ, հատկանշում են Աստծո գոյյական հանգամանքը, իսկ Արարիչը՝ Նրա ուժական և գործող հանգամանքը։ Առաջին երկու ածականները հարաբերական են ժամանակին, իսկ Արարիչը՝ միջոցին, որի մեջ գոյություն ունեն, գործում և բարեշրջվում են եղած բաները։
Աստված նախ հրեշտակների Արարիչն է։ Հրեշտակների ստեղծման մասին պատմված չէ Աստվածաշնչի արարչագործության պատմության մեջ, սակայն նրանց գոյությունն ու գործունեությունը շարունակաբար ակնարկված է Սուրբ Գրքի սկզբից մինչև վերջը, Ծննդոցից մինչև Հայտնություն գիրքը։ «Հրեշտակ» մեր լեզվի մեջ նշանակում է պատգամ տանող, և իր այս հասարակ իմաստով գործածված է անխտիր՝ իբրև պատգամավոր՝ ուղարկված թե՛ մարդկանց համար և թե ՛ հոգեղեն էակների։ Հրեշտակ բառի այս իմատը ճշտում է նրանց դերը և դիրքը արարչագործության մեջ։ Արդարև, հրեշտակները Աստծո սուրհանդակներն են, որոնք ուղարկվում են Նրա հրամանները և կամքը գործադրելու համար, ինչպես և հաստատում է Եբրայեցիների թղթի հեղինակը։ «Հրեշտակները,- ասում է նա,- սպասարկող հոգիներ են, որոնք ուղարկվում են ի սպասավորությունը նրանց, որոնք փրկությունը պիտի ժառանգեն» (1:14)։ Եվ արդարև, բազում տեղեր կան, թե՛ Հին, թե՛ Նոր կտակարանների մեջ, ուր հրեշտակները ուղարկվում են սպասավորելու համար Աստծո ընտրյալ ժողովրդին՝ թե՛ հին, թե՛ նոր եկեղեցու մեջ, ինչպես նաև Աստծո ընտրյալ մարդկանց՝ թե՛ հին և թե նոր Ուխտի մեջ։ Հրեշտակները երևացին և օգնեցին Աբրահամին և Մովսեսին, Ս.Կույսին և մինչև իսկ Հիսուսին, Պետրոսին և Պողոսին ու դեռ ուրիշ շատերին։
Հրեշտակների բնության մասին մեր իմացածն այն է, որ նրանք հոգեղեն էակներ են, մարդկանց նման օժտված՝ բանականությամբ և ազատ կամքով, և հետևաբար, նրանք լոկ ուժեր չեն, այլ ՝անձնավոր էակներ։

29.11.13

ԵՐԵՔ ԱՆՁԻՔ և ՄԻ ԲՆՈՒԹՅՈՒՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիրպագանեմ քեզ, Հայր եւ Որդի եւ Սուրբ Հոգի, անեղ եւ անմահ բնութիւն, արարիչ հրեշտակաց եւ մարդկան եւ ամենայն եղելոց. ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս: 

Հավատով խոստովանում և երկրպագում եմ Քեզ` Հա՛յր և Որդի՛ և Սո՛ւրբ Հոգի, անստեղծ և անմա՛հ բնություն, հրեշտակների, մարդկանց և բոլոր եղածների՛ Արարիչ, ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս: 


Հավատով խոստովանանքը և երկրպագությունը ուղղվում են Աստվածության երեք Անձերին։
Նկատելի է, որ երեք Անձերի համար գործածված դերանունը եզակի է՝«Քեզ»։ Առանց խորանալու աստվածաբանական հարցերի մեջ՝ պետք է հաստատել, որ Հորը, Որդուն և Սուրբ Հոգուն  հավատալը քրիստոնեական կրոնի դավանանքի հիմնական առանցքն է: Սրանում է մյուս բոլոր կրոններից քրիստոնեական Եկեղեցու դավանաբանական հիմնական տարբերությունը:
Աշխարհի մյուս բոլոր կրոնները երկու հիմնական խմբերի են բաժանվում.

ա) բացարձակ միաստվածություն, ինչպիսիք են մովսիսականությունն ու մահմեդականությունը,
բ) բազմաստվածությունը, որն իր մեջ ներառում է գրեթե բոլոր մնացյալ կրոնները։

Քրիստոնեական հասկացողությամբ Աստված անձնավոր էակ է, այսինքն՝ անհունորեն բանավոր, ինքնագիտակից և ինքնակամ մի Հոգի է: Աստծո՝ Անձ լինելը, բնականաբար, անհունորեն գերազանցում է մարդկային անձնականությանը, որ Աստծո մանրանկար պատկերն է միայն։ Աստվածությունը ոչ միայն անձնական է, այլ Նրա մեջ գոյություն ունեն երեք անձեր։ Այս ճշմարտությունը մարդկությանը տրված է գերբնական հայտնությամբ։

13.11.13

ԵՐԿՐՊԱԳՈՒԹՅՈՒՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի

Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիրպագանեմ քեզ, Հայր եւ Որդի եւ Սուրբ Հոգի, անեղ եւ անմահ բնութիւն, արարիչ հրեշտակաց եւ մարդկան եւ ամենայն եղելոց. ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:
Հավատով խոստովանում և երկրպագում եմ Քեզ` Հա՛յր և Որդի՛ և Սո՛ւրբ Հոգի, անստեղծ և անմա՛հ բնություն, հրեշտակների, մարդկանց և բոլոր եղածների՛ Արարիչ, ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:








«Երկիր պագանեմ»-ը. ծնկի գալով ձեռքերն ու ճակատը գետին դնել և համբուրելն է, որ արարողական արտահայտություն է Աստծո առջև խոնարհումի և Նրա կամքին համակերպվելու ու պաշտելու։ Իրականում երկրպագությունը տեսանելի և թանձրացած արտահայտությունն է «պաշտամունք» բառի, որ նշանակում է ծառայություն: Մեր բոլոր ներքին ապրումները ձգտում են իրենց համապատասխան տեսանելի արտահայտությունները գտնել . որքան ուժգին է լիում ներքին ապրումը, նույնքան անդիմադրելի և ինքնաբուխ է նրա տեսանելի արտահայտությունը։ Երբ աղոթում ենք և Աստծուց մի բան ենք խնդրում, մեր բազուկներն ինքնաբերաբար աղաչական ակնկալությամբ դեպի երկինք են բարձրանում։ Երբ մենք Աստծուն գիտակից անկեղծությամբ որպես Տեր ենք դավանում, ինքնաբերաբար ինքներս մեզ Նրա նկատմամբ ծառայի դերի մեջ ենք դնում։ Երբ Աստծո դեմ ըմբոստանում ենք, ուրիշ խոսքով՝ եթե մեղք ենք գործել, ու անդրադառնում ենք մեր արածի հիմարությանը, առաջին ինքնաբեր շարժումը լինում է «անկեալ յերկիր»  [թրգմն. գետին ընկնելով] ճակատը գետին դնելը՝ խոնարհվելու համար «Աստծո հզոր ձեռքի տակ» (Ա Պետր. 5:6):


30.10.13

ՀԱՎԱՏՔԻ ԽՈՍՏՈՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ - Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի



Հաւատով խոստովանիմ եւ երկիրպագանեմ քեզ, Հայր եւ Որդի եւ Սուրբ Հոգի, անեղ եւ անմահ բնութիւն, արարիչ հրեշտակաց եւ մարդկան եւ ամենայն եղելոց. ողորմեա քո արարածոց եւ ինձ բազմամեղիս:

Հավատով խոստովանում և երկրպագում եմ Քեզ` Հա՛յր և Որդի՛ և Սո՛ւրբ Հոգի, անստեղծ և անմա՛հ բնություն, հրեշտակների, մարդկանց և բոլոր եղածների՛ Արարիչ, ողորմի՛ր Քո արարածներին և ինձ՝ բազմամեղիս:









Ներսես Շնորհալի Հայրապետի «Հավատով խոստովանիմ» աղոթաշարքի առաջին հինգ տները, ինչպես մեր նախորդ գրության մեջ ասացինք, իրենցում առավելաբար հավատքին և պաշտամունքին վերաբերող  կետեր են պարունակում։ Այլ բացատրությամբ՝ հավատքի տվյալները պատրաստում են հիմքը, որպեսզի աղոթավորը  բարձրանա Աստծո մոտ՝ նախ Նրան պաշտամունք մատուցելու, և ապա հայտնելու իր սրտի խնդրանքները։ Սակայն առաջին այս տունը  բացառություն է 24 տների մեջ, այն առումով, որ գրեթե ամբողջությամբ հավատքի խոստովանություն և պաշտամունք է և ընդամենը մեկ ընդհանուր խնդրանք ունի վերջին տողի մեջ, որը կրկնվում է մյուս բոլոր տներում:

23.10.13

Մեկնություն ՀԱՎԱՏՈՎ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ աղոթքի - ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ

«Խրատական նախադրություն այն աղոթքի, որ պատրաստեց Հայոց Գրիգոր Կաթողիկոսի եղբայր Տեր Ներսեսը»:

«Աղոթք բոլոր քրիստոնյաների՝ մեծերի և փոքրերի, որ պարտավոր են սովորել ամենքը և սովորեցնել իրար՝ քահանաները ժողովրդին, հայրերն իրենց որդիներին, մայրերն իրենց աղջիկներին և ընկերը ընկերոջը: Եվ թող սրանով օրը հինգ անգամ աղոթեն՝ տասներկու ծնրադրությամբ յուրաքանչյուր աղոթքի ժամանակ. այսինքն՝ առավոտյան, ճաշին, կեսօրին, երեկոյան և հանգստյան ժամին: Իսկ եթե մեկը ծուլանա և չկարողանա օրական հինգ անգամ աղոթել, թող աղոթի չորս անգամ կամ երեք անգամ, կամ երկու անգամ կամ օրական մեկ անգամ, որով հայտնի կլինի, որ քրիստոնյա է, և ինքն իրեն կնկատի որպես Աստծո արարած և երկրպագող: Եվ եթե մեկը ծուլանա այս աղոթքի բոլոր տները սովորելում (այն դեպքում, երբ սատանայական երգեր շատ արագ են սովորում) թող սովորի սրա կեսը կամ ավելի պակաս, որովհետև եթե մինչև իսկ երեք տուն սրանից սովորի և աղոթի երեք ծնրադրությամբ աղոթքի ժամին, ընդունելի է Աստծո առջև: Իսկ եթե որևէ քրիստոնյա անփույթ գտնվի սա սովորելու և աղոթելու մեջ թող հանդիմանվի... ) թող հանդիմանվի այլազգիներից, որոնք իրենց աղոթքները չեն դադարացնում ո՛չ պատերազմի ժամանակ, ո՛չ՝ խաղաղության: Իսկ մեր ժողովուրդը եկեղեցուց դուրս Աստծո անունն անգամ չի հիշում, որովհետև իբրև աստվածապաշտներ՝ մարդիկ կարևորություն չեն տալիս աղոթքի կարգ-կանոնին: Եվ եթե ոմանք աղոթելու նպատակով իսկ գալիս են քահանաների մոտ, կա՛մ փակ բերանով կանգնում են, կա՛մ իրար հետ խոսում, որովհետև ո՛չ իրենք գիտեն աղոթքի խոսքերը և ոչ էլ ուշադրություն են դարձնում քահանաների ասած սաղմոսներին ու պաշտամունքին: