ԶԱՏԿԻ և ՆՆՋԵՑՅԱԼՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Վերջերս ինձ անընդհատ հարցնում են. «Եթե տանը նոր հանգուցյալ կա, արդյոք փոխվո՞ւմ է Սուրբ Հարության ընթրիքի ճաշացանկն ու «արարողակարգը»: Հարցի ծագումնաբանությունը ինքնին հասկանալի է. ինքս ականատես եմ եղել ընտանիքների, որ Զատկական հավկիթը չեն ներկել` պատճառաբանելով, թե «նոր մեռել» ունեցող տունը ձու չի ներկում: Կամ կան մարդիկ, որ պնդում են, որ եթե Զատկի օրն ավելի շուտ է, քան նոր մեռած մարդու քառասունքը, ապա Զատիկը «կտրում է» այն և անհրաժեշտ է գերեզմանատուն այցելել Զատկին նախորդող շաբաթ կամ հենց կիրակի օրը...

Թույլ տվեք հարցնել. որտեղի՞ց են ծնվում այս բոլոր ավանդապատումներն ու կրոնա-ծիսական հորինվածքները... Համենայն դեպս Սուրբ Հարության տոնակատարություններն ու ավանդությունները, ինչպես նաև թաղման և դրա հետ կապված ծեսի տեսական ու գործնական բոլոր հիմքերը ծնունդ են առել Հայոց Եկեղեցու ծոցում, իսկ եկեղեցական կարգը պահանջում է վերոգրյալների միանգամայն հակառակը:

Այսպես` Եկեղեցին հորդորում և եթե կուզեք պատվիրում է Սուրբ Հարության տոնին ներկել հավկիթը, քանի որ այն, ինչպես Սուրբ Գրիգոր Տաթևացին է ասում, խորհրդանշում է աշխարհը, իսկ կարիր (միայն ու միայն կարմիր) ներկելը` այն սրբասուրբ արյունը, որ Քրիստոս հեղեց` աշխարհը մեղքից փրկելու համար (հավկիթի մասին մեկ այլ գեղեցիկ մեկնաբանություն տես նաև այստեղ): Տոնը Հարության տոն է, մահվան հանդեպ հաղթանակի մեծ ավետիս, որը հավասարապես վերաբերում է թե՛ ողջերին, թե՛ մեռյալներին, որովհետև Աստծո համար բոլորը ողջ են (Մատթ. 22:32), հետևաբար այս տոնին թեև աներևութաբար մասնակցում ու Քրիստոսի Սուրբ Հարությամբ ցնծում է նաև մահացածը: Ուրեմն հավկիթն ամեն պարագայում անհրաժեշտ է ներկել կարմիրով և նույն օրինակով պահպանել նաև ընկալյալ սովորույթները մյուս ճաշատեսակների պարագայում:

Ինչ վերաբերում է «քառասունք կտրելուն» և գերեզմանատուն այցելելուն, ապա այստեղ հավանաբար որպես թյուրիամցության աղբյուր ծառայում են Խորհրդային տարիները, երբ չկարողանալով աշխատանքային երկուշաբթի օրերին (մեռելոցները, բացի Սուրբ Ծննդյան մեռելոցից, միշտ երկուշաբթի են լինում) այցելել ննջեցյալի շիրիմին` մարդիկ այդ անում էին շաբաթ և հաճախ կիրակի օրը: Մինչ այդ չմոռանամ նշել, որ «Քառասունք» կոչվող արարողությունը, որ կատարվում է մահվանից 40 օր հետո, էապես կապված է Տեր Հիսուս Քրիստոսի` մահվանից 40 օր հետո Համբարձվելու հետ, ուստի ոչ մի այլ տոն այն չի կարող ընդհատել, կտրել կամ լուծանել. քառասունքը մնում է քառասունք:

Իսկ ննջեցյալը «հին» լինի, թե «նոր», միևնույն է, եկեղեցական կարգը պահանջում է, որ մենք` մարտնչող եկեղեցու ներկայացուցիչներս Սուրբ Հարության տոնի հաջորդ օրը` երկուշաբթի, «հյուր գնանք» հաղթանակած եկեղեցու` սպասման մեջ գտնվող ներկայացուցիչներին` մեր ննջեցյալներին, և նրանց էլ հայտնենք Քրիստոսի Սուրբ ու Կենարար Հարության ավետիսը` «Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց, մեզ և ձեզ մեծ ավետիս», որովհետև ինչպես և ասացի, Քրիստոսով բոլորը ողջ են ի Տեր:

Ի վերջո պետք չէ, մեռելոց հիշատակությունն ընդունել որպես լացի, ողբի և տխրության տոն, Սուրբ Հարության տոնը շարունակվում է, և երկուշաբթին բացառություն չէ: Ավելի լավ կլինի այդ օրը այցելեք եկեղեցի, մասնակցեք Սուրբ Պատարագի, Հոգեհանգստյան արարողության (ըստ ցանկության հոգեհանգիստ կարելի է կատարել նաև գերեզմանատանը), ապա այցելեք ձեր հարազատների շիրիմներին` տալու Քրիստոսով նոր կյանքի ու փրկության ավետիսը:

«Եղբայրնե՛ր, չեմ ուզում, որ անգետ լինեք ննջեցյալների մասին, որպեսզի չտխրեք, ինչպես ուրիշները, որոնք հույս չունեն։ Եթե հավատում ենք, թե Հիսուս մեռավ և հարություն առավ, այդպես էլ Աստված Հիսուսի միջոցով ննջեցյալներին ետ կյանքի պիտի բերի նրա հետ» (Ա Թես. 4:12-13):

Տերը թող ողորմի բոլոր ննջեցյալներին, հավիտենական լույսի ու փրկության արժանացնի և Քրիստոսի Հարությամբ մխիթարի բոլոր վշտացյալ հոգիները:

Միացի՛ր ՍԱՐԿԱՎԱԳԱԳՐՔԻՆ նաև facebook-ում